พัดสาน

Time needed: 2 hours

วิธีการทำพัดสาน

1. เลือกไม้ไผ่ที่จะนำสานพัด ไม้ไผ่นิยมมาจักตอกสานพัดคือไม้สีสุก การคัดเลือกไม้จะต้องเป็นไม้ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป

2. นำไม้ไผ่ที่เลือกไว้มาจักตอก ถ้าเป็นพัดเล็กใช้ปล้องยาวประมาณ 20 – 30 เซนติเมตร และพัดใหญ่ใช้ปล้องยาวประมาณ 30 – 50 เซนติเมตร

3. นำตอกที่จักเสร็จแล้วไปผึ่งลมหรือแดดให้แห้งก่อนนำไปย้อมสี

4. พอแห้งแล้วก็นำมาย้อมสี การย้อมสีต้องย้อมลงภาชนะที่เตรียมไว้  และย้อมครั้งละมาก ๆ เพื่อเป็นการประหยัดสี สลับสีตามต้องการ จุ่มเส้นตอกให้ทั่วตลอดทั้งเส้นเมื่อย้อมแล้วนำตอกที่ย้อมไปล้างในน้ำเย็น เป็นการล้างสีที่ไม่ติดเนื้อไม้ออกก่อน จะเหลือเฉพาะสีที่ติดเนื้อไม่เท่านั้น  นำไปผึ่งลมหรือแดดให้แห้งก่อนนำไปสาน

5. การสานพัดนิยมสานเป็นลวดลายต่าง ๆ ลายที่เป็นลายพื้นฐานของการสานพัดคือลายสองและลายสาม

6. การตัดแบบพัดสาน  เมื่อสานเป็นแผงตามต้องการ จะนำแบบหรือแม่พิมพ์ที่สร้างไว้เป็นรูปใบโพธิ์ วางทาบลงบนแผนพัดที่สานไว้ ใช้ดินสอช่างไม้ขีดตามรอยขอบของแม่พิมพ์ใช้กรรไกรชนิดตัดสังกะสีตัดตามรอยดินสอที่ขีดไว้

7. นำพัดสานที่ตัดตามแม่พิมพ์มาเย็บขอบพัดด้วยดิ้นเงิน ดิ้นทอง หรือลูกไม้สีต่าง ๆ เพื่อเพิ่มความสวยงามให้แก่พัดสาน การเย็บในสมัยก่อนใช้เย็บด้วยมือ สมัยปัจจุบันนิยมใช้เครื่องจักรเย็บผ้าเย็บเพราะสะดวกและลวดเร็วกว่าการเย็บด้วยมือ

8. การใส่ด้ามพัดสาน  นำด้ามที่เหลาแล้วมาเจาะด้วยสว่านมือจำนวน 2 รู นำตัวใบพัดมาประกอบด้ามโดยใช้ตะปูหัวกลมตอกลงตามที่เจาะไว้ แล้วพับปลายตะปูทั้งสอง ยึดติดให้แน่น เพื่อให้พัดสานมีความคงทนและสวยงาม

9. ใช้น้ำมันชักเงาทาเคลือบพัดทั้งด้ามและด้านหลังของตัวพัด ก็จะได้พัดสานที่ความสวยงามตามต้องการ และนำไปใช้ประโยชน์ได้ทันที