เชื่อว่าชาวอีสานและนักท่องเที่ยวหลายคนที่เคยมาไหว้แม่ย่าโม อาจจะเคยได้ยินเพลงโคราชที่ร้องรำอยู่บริเวณอนุสาวรีย์แม่ย่าโมอยู่บ้าง จนเกิดความสงสัยว่า มันมีต้นกำเนิดหรือมีความสำคัญยังไงกันแน่ วันนี้ ทีมงานอีสานร้อยแปด ที่เคยนั่งฟังเพลงโคราชมาตั้งแต่เด็กๆ จะมาบอกเล่าตำนานของเพลงโคราชให้ทุกคนได้ฟัง เผื่อใครได้เป็นการบ้านหรือต้องค้นคว้าข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้ จะได้นำไปใช้อย่างถูกต้อง ตามมาดูพร้อม ๆ กันได้เลย
สำหรับตำนานเล่าขานของเพลงโคราช มีเรื่องเล่าอยู่ 3 แบบ อย่างแรกคือ นายพรานชื่อ เพชรน้อย ออกไปล่าสัตว์ในเขตหนองบุนนาค อำเภอโชคชัย แต่แล้วคืนหนึ่งแกไปพบลูกสาวของพญานาคขึ้นมาจากหนองน้ำ นั่งร้องเพลงอยู่คนเดียว พรานเพชรน้อยได้ยินจึงแอบเข้าไปฟังใกล้ ๆ จนแกรู้สึกประทับใจมาก ทั้งน้ำเสียงที่ไพเราะและทำนองของเพลง จึงจำเนื้อร้องและทำนองมาร้องให้คนอื่นฟัง จนเป็นต้นกำเนิดของเพลงโคราชในปัจจุบัน
ตำนานที่สองเล่าว่า ชาวโคราชได้เพลงโคราชมาจากอินเดีย โดยมีพระยาเข็มเพชรเป็นผู้นำมา ซึ่งในระยะแรก ร้องเป็นเพลงก้อม โดยคนที่เรียนรู้เพลงโคราชจากพระยาเข็มเพชร ชื่อว่า ตาจัน บ้านสก และท่านคนนี้นี่แหละที่เป็นหมอเพลงโคราชคนแรกของจังหวัดนครราชสีมาและเริ่มแพร่หลายมาจนถึงทุกวันนี้
ส่วนตำนานที่สามเล่าว่า สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ไทยมีสงครามกับเขมรอยู่บ่อยครั้ง เมื่อไทยชนะสงคราม ชาวบ้านจะร้องเพลงเฉลิมฉลองและร่ายรำด้วยท่ารุกรำถอยและการป้องหู จึงมีนักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่าประยุกต์มาจากการเล่นเจรียงซึ่งเป็นเพลงพื้นบ้านของสุรินทร์ผสมผสานกับเพลงทรงเครื่องของภาคกลาง ถึงแม้ตำนานทั้งสามจะต่างกัน แต่กลับเหมือนกันตรงที่เพลงโคราชระยะแรกจะเล่นแบบเพลงก้อม
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันค่านิยมของผู้ฟังเพลงโคราชเปลี่ยนแปลงไปมาก ทั้งรสนิยม กระแสเพลงสากล และรูปแบบการแสดง ด้วยเหตุนี้เพลงโคราชจึงค่อยๆเสื่อมความนิยมลง แต่เนื่องจากมีความเชื่อว่าแม่ย่าโมในสมัยที่ยังมีชีวิตอยู่ ท่านชอบเพลงโคราชมาก จึงมีผู้หาเพลงโคราชไปรำแก้บนที่บริเวณ ใกล้ๆกับอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีอยู่เสมอ จึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้หมอเพลงโคราช ยังคงประกอบอาชีพอยู่ได้ หากใครที่มีโอกาสแวะเวียนไปโคราชและสักการะแม่ย่าโม ก็อย่าลืมเดินไปชมการร้องเพลงโคราชที่อยู่บริเวณอนุสาวรีย์กันด้วย บอกเลยว่าคุณจะเห็นได้แค่ที่จังหวัดนครราชสีมา ที่นี้ ที่เดียว
ก้อม เป็นภาษาอีสาน (บางหนังสือก็บอกว่าเป็นภาษาโคราช) มีความหมายว่า สั้น หรือการโต้ตอบ หรือการกล่าวลอย ๆ ทั้งที่มีความหมายลึกซึ้งหรือไม่มีความหมายก็ได้
ขอขอบคุณรูปภาพ
