ดำรงชีวิตด้วยการทำไร่ทำนา ทำสวน เลี้ยงหมู เลี้ยงไก่ ส่วนทางด้านศิลปะหัตถกรรมผู้ชายนิยมทำเครื่อจักรสาน ผู้หญิงนิยมเย็บปักถักร้อย อาชีพและอาหาร การประกอบอาชีพส่วนมากคือการทำนาข้าวทั้งในกลุ่มและทำไร่บนเชิงเขา ชาวไทยทรงดำรู้จักวิธีถนอมอาหารเพื่อเก็บไว้กินนานๆ มีหลายอย่างด้วยกัน การถนอมอาหารประเภทการดองหรือหมัก เช่น ดองผักเสี้ยน ดองยอดกุ่ม ดองหน่อไม้ เป็นต้น สำหรับข้าวที่ใช้รับประทานทุกวันแต่เดิมจะเป็นข้าวเหนียวส่วนปัจจุบันก็เหมือนชาวไทยทั่วไปก็คือกันข้าวเจ้า