พระธาตุพระอานนท์ มีเพียงแห่งเดียวในประเทศไทย เป็นพระธาตุเก่าแก่ที่สำคัญองค์หนึ่งในภาคอีสาน ตั้งอยู่หน้าพระอุโบสถ วัดมหาธาตุ (พระอารามหลวง) ต.ในเมือง อ.เมือง จ.ยโสธร สถาปัตยกรรมเจดีย์มีลักษณะเป็นทรงสี่เหลี่ยม ส่วนยอดคล้ายพระธาตุพนม ฐานรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ยาวด้านละ 8 เมตร ก่อด้วยอิฐถือปูน มีความสูง 25 เมตร 30 เซนติเมตร ฐานประกอบด้วยฐานเขียงซ้อนกัน 3 ชั้น เอวฐานคอดกิ่ว รองรับชุดฐานบัวคว่ำ บัวหงาย ท้องไม้มีลวดลายบัวลูกแก้ว อกไก่คั่นกลาง เรือนธาตุค่อนข้างสูง แต่คั่นจังวะให้ดูเล็กลง ด้วยบัวคว่ำบัวหงาย หยักซ้อนกันขึ้นไปในช่วงล่าง รองรับซุ้มจรนัม (ซุ้มประตู 4 ทิศ) ประดิษฐานรูปพระอานนท์ยืนอยู่กึ่งกลางขององค์พระธาตุทั้ง 4 ทิศ มียอดซุ้มโค้งแบบหน้านาง มีทรวดทรงรูปพรหม 4 หน้า และรูปราหูอมดวงจันทร์หันหน้าไปทางทิศตะวันออก (หน้าพระอุโบสถ) อยู่ช่วงที่ 3 ขององค์พระธาตุ ตกแต่งลายปูนปั้นทางสีเหลือง ส่วนยอดทรงดอกบัวเหลี่ยมซ้อนกัน 3 ชั้น มีลักษณะพิเศษแตกต่างจากทรวดทรงบัวเหลี่ยมของพระธาตุองค์อื่นคือ มีกระเปาะยื่นออกมาทั้ง 4 ด้าน เบื้องบนสุดเป็นยอดฉัตรและมีธาตุเล็กอีกองค์ อยู่ด้านข้างพระธาตุอานนท์ ซึ่งเป็นเจดีย์บรรจุอัฐิ ของเจ้าพระยาวิชัยราชขัตติยวงศา (อดีตเจ้าเมืองสิงห์ท่า) สร้างขึ้นโดยฝีมือช่างหลวง ลักษณะพระธาตุได้รับอิทธิพลศิลปะจากเมืองหลวงพระบาง มีรูปทรงสี่เหลี่ยม ตั้งตระหง่านเด่นชัด (ปลายยอดเจดีย์เอียง)