อนุสาวรีย์พระยาไชยบูรณ์ ตั้งอยู่บนถนนยันตรกิจโกศล อยู่ห่างจากศาลากลางจังหวัดแพร่ ประมาณ 4 กิโลเมตร พระยาไชยบูรณ์เดิมชื่อทองอยู่ สุวรรณบาตร เป็นบุตรของพระยาศรีเทศบาล และคุณหญิงกมลจิตร สุวรรณบาตร ท่านเกิดที่อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ ท่านรับราชการจนเมื่ออายุได้ 43 ปี ใน พ.ศ. 2440 ท่านก็ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ และได้เลื่อนยศเป็นพระยาไชยบูรณ์ในปี พ.ศ. 2443 คุณงามความดีของท่านที่ได้ทำเพื่อบ้านเมืองนั้น นับเป็นสิ่งที่ยากจะเสมอเหมือน ท่านได้ปกป้องเมืองแพร่จากกบฏเงี้ยวที่ไล่ปล้นตีสถานที่ราชการต่างๆ เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 ท่านได้รวบรวมกำลังพลเข้าต่อสู้กับพวกกบฏ แต่เนื่องจากกำลังพลและอาวุธที่มีน้อยกว่า ท่านจึงถูกกบฏเงี้ยวจับตัวบังคับให้มอบการปกครองแต่พระยาไชยบูรณ์ขัดขืนจึงถูกพวกเงี้ยวฆ่าตายในที่สุด ความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมีพระบรมราชโองการให้ยกกองทัพจากกรุงเทพฯ มาปราบกบฏเงี้ยวจนได้ชัยชนะ การเสียสละชีวิตของท่านเพื่อบ้านเมืองเป็นการแสดงถึงความรักชาติ ความรับผิดชอบในหน้าที่ การแสดงถึงความเป็นผู้นำสมแก่การได้รับการยกย่อง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ เลื่อนบรรดาศักดิ์ให้ท่านเป็น พระยาฤทธานนท์พหลภักดี และให้สร้างอนุสาวรีย์ขึ้นที่บริเวณที่ท่านเสียชีวิตเพื่อเป็นการเชิดชูเกียรติแก่พระยาไชยบูรณ์
อนุสาวรีย์พระยาไชยบูรณ์, อนุสาวรีย์วีรชนผู้ไม่ยอมแพ้