อุทยานแห่งชาติคลองลาน มีสภาพป่าทั้งไม้สักและไม้กระยาเลยสมบูรณ์มาก เป็นภูเขาสูง มีธรรมชาติสวยงาม และมีจุดแด่นที่น่าสนใจคือ น้ำตกคลองลาน น้ำตกคลองน้ำไหล แก่งเกาะร้อย และน้ำตกเพชรนิยม และถ้ำเพชรนิยม
สืบเนื่องจากผู้ตรวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (นายเทพ ไสยานนท์) ได้มีหนังสือที่ กส. 0215/230 ลงวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ.2521 ถึงปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์รายงานผลการไปตรวจราชการที่จังหวัดกำแพงเพชร เมื่อวันที่ 13 มกราคม พ.ศ.2521 ว่าน้ำตกคลองลาน อำเภอคลองลาน เป็นบริเวณป่าต้นน้ำลำธารขาดการดูแลรักษา ซึ่งเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ และมีการลักลอบตัดไม้ไปใช้สอย หากปล่อยทิ้งไว้บริเวณป่าต้นน้ำลำธารก็จะถูกทำลายลงไป ทั้งนี้อยู่ในเขตของศูนย์พัฒนาสงเคราะห์ชาวเขา
กรมป่าไม้จึงมีหนังสือที่ กส.0808/1114 ลงวันที่ 14 เมษายน พ.ศ.2521 แจ้งให้ป่าไม้เขตนครสวรรค์ตรวจสอบ ได้รับรายงานตามหนังสือที่ กส.0809 (นว)/1596 ลงวันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2521 ว่าได้ทำการสำรวจสภาพพื้นที่บริเวณน้ำตกคลองลานไว้แล้ว เพื่อจะขออนุมัติกรมป่าไม้จัดตั้งเป็นวนอุทยาน เพราะเห็นว่ามีทิวทัศน์สวยงามเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชน ซึ่งน้ำตกคลองลานอยู่ในพื้นที่สงวนไว้เป็นพื้นที่ป่าไม้ 40 เปอร์เซ็นต์ ของเขตพื้นที่ศูนย์พัฒนาสงเคราะห์ชาวเขากำแพงเพชร กรมประชาสงเคราะห์ ป่าไม้เขตนครสวรรค์จึงได้ประสานงานกับจังหวัดกำแพงเพชร ดำเนินการขอกรมประชาสงเคราะห์ใช้พื้นที่บริเวณน้ำตกคลองลาน จำนวน 5,000 ไร่ ที่อยู่ในพื้นที่สงวนไว้เป็นพื้นที่ป่าไม้ 40 เปอร์เซ็นต์ เพื่อจัดเป็นวนอุทยาน ซึ่งกรมประชาสงเคราะห์ไม่ขัดข้อง จังหวัดกำแพงเพชรจึงมีหนังสือที่ มท. 0714/13/13438 ลงวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ.2521 แจ้งให้กรมป่าไม้ดำเนินการจัดตั้งวนอุทยานเพื่อสงวนป่าต้นน้ำลำธารแห่งนี้ กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ได้มีคำสั่งที่ 192/2523 ลงวันที่ 28 มกราคม พ.ศ.2523 ให้นายปรีชา จันทร์ศิริตานนท์ นักวิชาการป่าไม้ 4 ไปสำรวจและจัดพื้นที่บริเวณป่าคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร เป็นอุทยานแห่งชาติ ปรากฏว่าพื้นที่ดังกล่าวมีสภาพป่าทั้งไม้สักและไม้กระยาเลยสมบูรณ์มาก เป็นภูเขาสูง มีธรรมชาติสวยงาม เป็นป่าต้นน้ำลำธารเหมาะสมที่จะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ
กองอุทยานแห่งชาติกรมป่าไม้ ได้นำเสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติมีมติในการประชุมครั้งที่ 1/2525 เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ.2525 เห็นสมควรให้ออกพระราชกฤษฎีกากำหนดพื้นที่ป่าคลองลานเป็นอุทยานแห่งชาติโดยได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าคลองลาน ในท้องที่ตำบลโป่งน้ำร้อน ตำบลคลองลาน และตำบลคลองลานพัฒนา อำเภอคลองลาน อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ พ.ศ.2525 ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 99 ตอนที่ 191 ลงวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ.2525 เป็นอุทยานแห่งชาติ แห่งที่ 44 ของประเทศ
อุทยานแห่งชาติคลองลานมีพื้นที่ประมาณ 300 ตารางกิโลเมตร หรือ 187,500 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ 4 ตำบล ได้แก่ ตำบลคลองลานพัฒนา ตำบลคลองน้ำไหล ตำบลโป่งน้ำร้อน และตำบลสักงาม
ลุ่มน้ำในพื้นที่อุทยานแห่งชาติคลองลาน ประกอบด้วย
1.ลุ่มน้ำคลองสวนหมาก
2. ลุ่มน้ำย่อยคลองลาน
3. ลุ่มน้ำย่อยคลองน้ำไหล
4. ลุ่มน้ำย่อยเพชรจะขอ
5. ลุ่มน้ำย่อยแม่พืช
ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำหลายสาย เช่น คลองขลุง คลองสวนหมาก ไหลรวมกันลงสู่แม่น้ำปิง
ลักษณะภูมิประเทศb อุทยานแห่งชาติคลองลานเป็นอุทยานแห่งชาติทางบก มีลักษณะสภาพเป็นภูเขาสูงสลับซับซ้อน ด้านทิศตะวันออกเป็นที่ราบ ดินร่วนปนทราย ภูเขาแต่ละลูกเชื่อมโยงติดต่อกับขุนคลองลาน ซึ่งเป็นจุดสูงสุดในบริเวณนี้ สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 1,439 เมตร
สภาพภูมิอากาศ จากข้อมูลสภาพภูมิอากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา (พ.ศ. 2528 – พ.ศ. 2558) แสดงสภาพภูมิอากาศของอุทยานแห่งชาติคลองลาน พบว่า
อุณหภูมิ – อุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปี ประมาณ 24.97 องศาเซลเซียส
– อุณหภูมิสูงสุด เท่ากับ 31.04 องศาเซลเซียส
– อุณหภูมิต่ำสุด เท่ากับ 18.90 องศาเซลเซียส
ปริมาณน้ำฝน – ปริมาณน้ำฝนตลอดปี ประมาณ 1,320.66 มิลลิเมตร
– ปริมาณน้ำฝนสูงสุด เท่ากับ 263.32 มิลลิเมตร
– ปริมาณน้ำฝนต่ำสุด เท่ากับ 5.36 มิลลิเมตร
สัตว์ป่าในอุทยานแห่งคลองลาน
จากข้อมูลพื้นฐานสัตว์ป่าที่พบในพื้นที่อุทยานแห่งชาติคลองลาน สามารถจำแนกสัตว์ป่าออกเป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์ปีก สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก และปลา
สภาพป่าไม้และลักษณะสังคมพืช จากการสำรวจและรวบรวมข้อมูลสภาพป่าไม้และลักษณะสังคมพืชในอุทยานแห่งชาติคลองลาน ประกอบด้วยสังคมพืช 5 สังคมพืช ได้แก่ ป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าฟื้นฟูตามธรรมชาติ
-ครอบคลุมพื้นที่ป่าคลองลานอันสมบูรณ์ซึ่งเป็นป่าแห่งสุดท้ายของ จ.กำแพงเพชร
-เป็นภูเขาสลับซับซ้อนและเป็นป่าต้นน้ำลำธารต้นกำเนิดลำน้ำหลายสาย
-มีน้ำตกที่น่าสนใจหลากหลายเช่น น้ำตกคลองลาน น้ำตกคลองน้ำไหล และเกาะแก่งร้อย