กระชาย เป็นสมุนพรอย่างหนึ่งของไทย ที่ขึ้นชื่อมาก ได้รับคำนิยามเลยว่าเป็นโสมของเมืองไทย เพราะโสม คือสมุนไพรขึ้นชื่อของเมืองจีนที่มีสรรพคุณและประโยชน์มากมายให้ได้เลือกใช้ แต่บ้านเราก็มีกระชาย เป็นโสมเมืองไทย เป็นสมุนไพรที่เรียกได้ว่าขึ้นชื่อมากที่สุด สรรพคุณก็เลิศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “กระชายดำ” เพราะในปัจจุบันนี้ กระชายมีหลายรูปแบบ มีทั้งกระชายธรรมดาที่เรามักจะได้เห็นในเมนูอาหารไทยทั่วไป และกระชายดำ ก็คือกระชายอีกหนึ่งชนิด ที่ถึงแม้จะไม่นิยมนำไปปรุงอาหารเท่าไหร่นัก แต่ก็มีประโยชน์มากมาย และการปลูกกระชายดำ ก็อาจจะทำให้คุณได้ประโยชน์จากมันมากยิ่งขึ้น มีสมุนไพรคู่บ้าน กระชายดำ มีรูปร่างเป็นเหง้าเหมือนกับกระชายทั่วไป และเป็นสมุนไพรตระกูลเหง้า เป็นพืชล้มลุก เราจะสามารถใช้ประโยชน์ในส่วนเหง้าของกระชายได้ ซึ่งปลูกได้ง่ายกว่าที่คิด
เริ่มต้นที่การเตรียมหัวกระชายดำสำหรับปลูกก่อน ซึ่งกระชายดำจะมีแง่ง ให้หักแบ่งแง่งออกมาเพื่อลงปลูก เพราะว่าเจ้าหัวแง่งกระชายดำเหล่านั้นจะสามารถแตกหน่อออกไปได้เรื่อยๆ เกิดเป็นกระชายดำต้นใหม่ จะแง่งเล็กหรือใหญ่ก็ได้ตามใจชอบ เตรียมให้เพียงพอสำหรับความต้องการ และพื้นที่ที่จะทำการลงปลูก
การเตรียมดินเพื่อทำการปลูก การปลูกกระชาย สามารถที่จะปลูกลงแปลงก็ได้ ปลูกเป็นจำนวนมากๆลงในไร่ในสวนก็ได้ หรือสามารถปลูกลงในกระถางก็ได้ อย่างเช่น 1 กระถาง ก็จะได้กระชายดำ 1 ต้น การเตรียมดินนั้นสำคัญมาก เพราะส่วนที่เราจะใช้ประโยชน์จากกระชายดำก็คือส่วนที่อยู่ใต้ดิน ต้องทำการพรวนดิน ใส่ปุ๋ยคอก ปรับสภาพดินไว้ล่วงหน้าก่อนที่จะลงปลูก ถ้าเป็นการปลูกลงกระถางก็ไม่น่าเป็นห่วง เพราะก็สามารถปลูก 1 ต้นต่อกระถางได้ แต่สำหรับการปลูกลงแปลง ต้องทำหลุมให้มีระยะห่างระหว่างต้นประมาณ 1 ฟุต กำลังพอดี หรือประมาณ 25-30 เซนติเมตร
ปลูกกระชายดำในกระถาง
วิธีการลงปลูก หลังจากที่เตรียมหัวกระชายดำและเตรียมดินเรียบร้อยแล้ว เพียงแค่ฝังเหง้ากระชายดำลงไป ลึกพอประมาณ 5-10 เซนติเมตรก็พอ ซึ่งในหนึ่งหลุมนั้นก็ใส่แง่งกระชายดำที่หักแบ่งออกมาแล้ว เพื่อให้สามารถแตกหน่อใหม่ได้หลุมละ 1 แง่ง หรือถ้าเป็นแง่งเล็ก ก็ประมาณ 2-3 แง่ง ต่อหลุม หลังจากนั้นก็กลบหน้าดินเพื่อรดน้ำให้ชุ่ม
การดูแลรักษา ระหว่างที่กำลังปลูกกระชายดำ แน่นอนว่ามันจะต้องมีศัตรูพืชเป็นธรรมดา ก็หมั่นตัดหญ้า ดายหญ้าที่ขึ้นในบริเวณที่ปลูกกระชายดำ หมั่นพรวนดินและใส่ปุ๋ยเป็นครั้งคราว ในบางครั้งจะมีหน่อแตกขึ้นมาพ้นหน้าดิน ควรกลบหน้าดินปิดหน่อที่โผล่ขึ้นมาอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้กลบโคนต้น หรือในบางหลุมที่แง่งกระชายดำที่ผ่านไปแล้ว 1-2 เดือน ไม่มีการงอกออกมา ก็ให้ซ่อมแซมทำการปลูกใหม่ได้
ระยะเวลาที่จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ก็คือ 10-12 เดือน เกือบปีเลยทีเดียวกว่าจะได้กระชายดำที่ต้นแก่จัดพร้อมใช้งาน ถ้าดูแลเป็นอย่างดี กระชายก็จะซึมซับเอาแร่ธาตุ สารอาหารต่างๆที่เป็นประโยชน์ได้เป็นอย่างดี เมื่อสังเกตเห็นได้ว่า ส่วนของใบนั้นเริ่มมีการเหี่ยวแห้งลง แสดงว่าสามารถเก็บเกี่ยวด้วยการขุดเหง้าของมันมาใช้งานและใช้ประโยชน์ได้แล้ว
ต้นกระชายดำ
ดอกกระชายดำ
กระชายดำ
ประโยชน์ของกระชายดำ สามารถนำเอาไปแปรรูปได้มากมาย แต่ส่วนใหญ่แล้วไม่นิยมนำไปปรุงอาหารเพราะสีเข้ม ไม่สวยงาม แต่สรรพคุณทางยานั้นดีพร้อม เป็นยาบำรุงกำลังชั้นดี บำรุงหัวใจ บำรุงอวัยวะภายในให้สามารถทำงานได้อย่างปกติ แพทย์แผนโบราณ หรือชาวบ้าน มักจะนำเอากระชายดำไปปรุงยา เพื่อช่วยรักษาอาการป่วยต่างๆที่เกิดขึ้น ของดีของไทย สมุนไพรของไทยที่น่าสนใจ แถมยังปลูกง่ายอย่างกระชายดำ ทดลองปลูกเองได้ง่ายๆ ได้ประโยชน์มากมายอีกด้วย