ทีมงานอีสานร้อยแปดขออนุญาตินำประวัติของผู้ทั้งเป็นพ่อและครูผู้มีความสำคัญในอีสานบ้านเฮา ท่านเป็นทั้งผู้ค้นคว้า ปรับปรุง และพัฒนาตลอด 40 ปีในช่วงที่พ่อมีชีวิตอยู่ จนเครื่องดนตรีพื้นบ้านอีสานอย่าง “โปงลาง” จาก “เกราะลอ” ธรรมดาจนกลายเครื่องดนตรีเอกลักษณ์ของอีสาน และรู้กันไปทั่วประเทศและต่างประเทศ ว่าแล้วเราก็ไปรู้จักกับประวัติของคุณพ่อเปลื้อง ฉายรัศมี กันเลยครับ
นายเปลื้อง ฉายรัศมี
ศิลปินแห่งชาติปี พ.ศ.2529 สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน)
ชื่อจริง เปลื้อง ฉายรัศมี
ชื่อเล่น ครูเปลื้อง
เกิด 25 ตุลาคม พ.ศ. 2475
บิดา นายคง ฉายรัศมี
มาดา นางนาง ฉายรัศมี
ที่อยู่ บ้านเลขที่ 7 บ้านตา ต.ม่วงมา อ.เมืองกาฬสินธุ์ จ.กาฬสินธุ์
การศึกษา จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านนา
ชีวิตครอบครัว สมรสกับ นางยุพิน ฉายรัศมี และช่วยกันทำมาหากิน มีบุตรชาย 2 คนและหญิง 1 คน
นายเปลื้อง ฉายรัศมีเป็นนักดนตรีพื้นบ้านที่มีความสามารถพิเศษ สามารถเล่นเครื่องดนตรีพื้นบ้านอีสานได้ทุกชนิด ทั้ง พิณ ซอ แคน โปงลาง และเครื่องดนตรีอื่นๆอีกมากมาย โดยเฉพาะโปงลางนั้น สามารถเล่นและถ่ายทอดวิชาการเล่นได้เป็นพิเศษ เนื่องจากท่านเป็นผู้ศึกษา ค้นคว้า ปรับปรุง และพัฒนาเครื่องดนตรีชนิดนี้มาตลอดทั้งชีวิตของท่าน จากเครื่องมือเครื่องชื้นบ้านอีสานอย่าง “เกราะลอ” เมื่อก่อนเป็นเครื่องใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านที่ใช้ตีไล่นก ไล่กา ตามท้องไร่ท้องนา ถูกพัฒนามาเป็นโปงลาง มีเสียงที่ก้องกังวานไพเราะ ให้ความรู้สึกความเป็นอีสานพื้นบ้านอย่างแท้จริง และได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นเครื่องดนตรีเอกลักษณ์ของภาคอีสานเคียงคู่กันพิณแคน ที่มีอยู่ก่อนแล้ว ด้วยเหตุนี้จึงสมควรยกย่องและเชิดชู นายเปลื้อง ฉายรัศมี ให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) อย่างแท้จริง
นายเปลื้อง ฉายรัศมีได้รับการยกย่องและประกาศเกียรติคุณจากคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) ประจำปี พุทธศักราช 2529 และได้รับพระราชทานโล่ เข็มเชิดชูเกียรติในวันเสาร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2530 ซึ่งเป็นวันศิลปินแห่งชาติ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา
ผลงาน/เกียรติประวัติ
นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นนักดนตรีอีสานที่มีความสามารถเป็นพิเศษคือ สามารถเล่นสอนและทำเครื่องดนตรีอีสานได้ทุกชนิดที่สำคัญที่สุดคือ นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นผู้ที่ได้ศึกษาค้นคว้าปรับปรุงและพัฒนาโปงลางมาตลอดระยะเวลา ๔๐ ปี จนทำให้ กอลอ (เกราะลอ) ซึ่งแต่เดิมเป็นเพียงกระบอกไม้ที่ใช้ตีไล่นกกาตามหัวไร่ปลายนา หรือขอลอที่ใช้ตีบอกเวลา บอกเหตุในหมู่บ้านธรรมดากลายมาเป็นเครื่องดนตรีธรรมชาติที่ทรงไว้ซึ่งคุณค่าแห่งความบริสุทธิ์และงดงาม ทั้งยังนำความภาคภูมิใจและหวงแหนมาสู่ชาวเมืองกาฬสินธุ์ด้วย “โปงลาง” ได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดกาฬสินธุ์ในลักษณะของมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่า ด้วยเหตุนี้นายเปลื้อง ฉายรัศมี จึงได้รับยกย่องเชิดชูเกียรติเป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) ประจำปี พ.ศ. ๒๕๒๙
คำประกาศเกียรติคุณ
นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นนักดนตรีพื้นบ้านอีสานที่มีความสามารถพิเศษ สามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นดนตรีพื้นบ้านอีสาน ได้เกือบทุกชนิด ทั้ง พิณ แคน ซอ โปงลาง และอื่น ๆ โดยเฉพาะ “โปงลาง” นั้น สามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นได้ดีเป็นพิเศษ และที่สำคัญที่สุดคือ เป็นผู้ศึกษา ค้นคว้า ปรับปรุงและพัฒนาโปงลางมาตลอดระยะเวลา ๔๐ ปี จนทำให้ “เกราะลอ” ซึ่งเป็นเพียงสิ่งที่ใช้ไล่ตีนก กา ตามไร่ตามนา พัฒนาเป็น “โปงลาง” ที่มีสภาพเป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงไพเราะ กังวาน และให้ความรู้สึกของความเป็นพื้นบ้านอีสานอย่างแท้จริง เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลาย และยอมรับกันว่าเป็นเครื่องดนตรีเอกลักษณ์ของภาคอีสานเคียงคู่กับ “แคน” ซึ่งมีอยู่ก่อนแล้ว จึงสมควรยกย่องและเชิดชู นายเปลื้อง ฉายรัศมี ไว้ในฐานะ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) ประจำปี พุทธศักราช ๒๕๒๙
ขอแสดงความอาลัยต่อการจากไปของคุณพ่อเปลื้อง ฉายรัศมี ในวัย 75 ปี เมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2550 เหลือไว้เพียงตำนานของโปงลางอีสาน ที่ลูกหลานจะสืบทอดต่อไปอีกนานแสนนาน
นายเปลื้อง ฉายรัศมี ศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2529 สาขาศิลปะการแสดง เครื่องดนตรีพื้นบ้านโปงลาง ได้ถึงแก่กรรมแล้วเมื่อเวลา 06.30 น.วันนี้ (2 ธ.ค.) ที่โรงพยาบาลกาฬสินธุ์ หลังจากที่เข้ารับการรักษาด้วยโรคปอดติดเชื้อ และโรคตับอักเสบมาเป็นระยะเวลาอาทิตย์เศษ โดยทางจังหวัด และวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ จะเป็นเจ้าภาพสวดพระอภิธรรมตั้งแต่วันนี้ (2 ธ.ค.) เป็นต้นไป ที่วัดไชยสุนทร อ.เมือง จ.กาฬสินธุ์
ขอบคุณข้อมูล
https://th.wikipedia.org/wiki/เปลื้อง_ฉายรัศมี
http://www.isangate.com/author/pluang.html
http://www.culture.go.th
http://www.m-culture.go.th
