พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ตั้งอยู่บริเวณวงเวียนสี่แยกถนนสายบุรีรัมย์-สตึก สร้างขึ้นในปี 2539 เพื่อเฉลิมพระเกียรติแก่พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 1 ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งเมืองบุรีรัมย์ เมื่อครั้งยังเป็นสมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึก โดยอนุสาวรีย์มีขนาดเท่าครึ่งขององค์จริงและฉลองพระองค์แบบนักรบตามขัตติยราชประเพณี ประทับอยู่บนคอช้างศึก หล่อด้วยโลหะสัมฤทธิ์ ตั้งอยู่บนฐานกว้าง 4 เมตร ยาว 8.80 เมตร และสูง 10 เมตร
จากหลักฐานที่ปรากฏในพงศาวดารพบว่า ปี 2319 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งยังดำรงตำแหน่งเจ้าพระยาจักรี ได้ยกทัพไปปราบกบฏพระยานางรองซึ่งคบคิดกับเจ้าโอ เจ้าอินแห่งจำปาศักดิ์ เมื่อเสด็จฯกลับได้พบเมืองร้าง เพราะชาวเมืองประสบกับไข้ป่าชุกชุม จึงพากันย้ายหนีไปตั้งรกรากอยู่ในบริเวณอื่น แต่บริเวณแห่งนี้กลับมีชัยภูมิที่ดี เหมาะแก่การตั้งรับและจู่โจมข้าศึก อีกทั้งยังถูกโจมตีได้ยาก จึงได้รวบรวมผู้คนแล้วก่อตั้งเมือง ชื่อว่า “เมืองแปะ” และให้บุตรเจ้าเมืองพุทไธสมันซึ่งติดตามมาด้วยเป็นเจ้าเมือง ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น “บุรีรัมย์”
ด้วยจิตสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอันใหญ่หลวงของพระปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ผู้ทรงก่อตั้งเมืองบุรีรัมย์ และเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราชครองราชสมบัติครบ 50 ปี ในปี 2539 ชาวบุรีรัมย์ จึงพร้อมใจกันจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชขึ้น เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและเป็นอนุสรณ์สถานในการสักการะและน้อมรำลึกถึงพระเกียรติคุณอันยิ่งใหญ่ โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯสยามมกุฎราชกุมารเสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ ไปทรงเปิดพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
อนุสาวรีย์แห่งนี้ ถือเป็นแลนท์มาร์คที่สำคัญของจังหวัดบุรีรัมย์ แขกไปใครมาก็จะผ่านหรือเห็นพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกก่อนเป็นที่แรกๆ ใครที่แวะเวียนไปเที่ยวบุรีรัมย์ ก็อย่าลืมไปกราบไหว้สักการะเพื่อน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณและเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชึวิตกันด้วย
การเดินทาง จากศาลากลางจังหวัดบุรีรัมย์ ขับรถตรงไปยังอำเภอประโคนชัย จะเห็นวงเวียนอนุสาวรีย์
ขอขอบคุณข้อมูลและรูปภาพจาก สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดบุรีรัมย์, phatthara.ac.th