เจดีย์อิสรภาพ

เจดีย์อิสรภาพ เป็นเจดีย์ทรงลังกาที่ตั้งอย่างโดดเด่นอยู่เขาแหลมสิงห์ สามารถมองเห็นได้จากระยะไกลเมื่อแล่นเรือผ่านเข้าปากน้ำแหลมสิงห์นั้น ชาวจันทบุรีร่วมกันสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์ของอิสรภาพหลังจากที่จันทบุรีถูกฝรั่งเศสยึดครองอยู่นานถึง 11 ปี เมื่อ พ.ศ. 2447 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสหเทพ จัดงานฉลองเมืองจันทบุรีขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ หลังฝรั่งเศสคืนดินแดนจันทบุรีที่ยึดไปกลับคืนให้แก่สยาม และต่อมาในปี พ.ศ. 2449 หลวงศรีวิไชย (ศุภ ปริชญานนท์) ที่ต่อมาเป็นพระกำแหงฤทธิรงค์ ได้รับการแต่งตั้งเป็น พระยาพิพิธไสยสุนทรการ (ผู้ว่าราชการเมืองตราด) ซึ่งเป็นชาวจันทบุรีโดยกำเนิด (บ้านอยู่ถนนสายริมน้ำ) ได้รวมชาวจันทบุรีจัดสร้างองค์พระเจดีย์นี้ขึ้น เรียกว่า เจดีย์อิสรภาพ เป็นเจดีย์ขนาดใหญ่ที่สร้างครอบองค์พระเจดีย์เดิมที่สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่งเป็นเจดีย์ประธานป้อมไพรีพินาศ ซึ่งมีขนาดเล็กเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานหลังฝรั่งเศสและญวนถอนกองกำลังออกจากจันทบุรี โดยยึดจันทบุรี ตั้งแต่ พ.ศ. 2436-2447 (ร.ศ.112-123) รวมเวลา 11 ปี การได้จันทบุรีกลับคืนมาเป็นของสยามนั้น เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2446 รัชกาลที่ 5 ทรงตัดสินพระทัยนำเงินถุงแดง หรือพระราชทรัพย์ซึ่งรัชกาลที่ 3 ทรงสะสมไว้ใช้ยามชาติวิกฤติ มาจ่ายเป็นค่าปรับให้กับฝรั่งเศสตามสัญญา 6 ข้อ คิดเป็นเงิน 2 ล้านฟรังค์ (ประมาณ 3ล้านบาท) และยอมให้ฝรั่งเศสยึดเมืองตราด เกาะแก่งแหลมลิง และประจันตคีรีเขตต์ (เกาะกง) ต่ออีก 3 ปี และในที่สุดไทยต้องสูญเสียดินแดน 3 จังหวัดฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงให้กับฝรั่งเศส คือ เสียมราฐ ศรีโสภณ และพระตะบอง รวมทั้งจังหวัดประจันตครีเขตต์ (เกาะกง) ด้วย รวมเนื้อที่ที่สูญเสียให้กับฝรั่งเศสในครั้งนั้นถึง 62,500 ตารางกิโลเมตร 13 กุมภาพันธ์ 2446 จึงเป็นวันสำคัญของจังหวัดจันทบุรี แม้จะต้องสูญเงินถุงแดงและจำยอมให้ฝรั่งเศสยึดเมืองตราดไว้เป็นประกัน เพื่อแลกกับการถอนกำลังออกจากจันทบุรี แต่ฝรั่งเศสและญวนก็ยังไม่ยอมถอนกองกำลังออกไป กว่าจะถอนกำลังออกไปยึดตราดต่อก็ยืดเวลามาจนถึงวันที่ 12 มกราคม 2447 รวมเวลาที่ฝรั่งเศสยึดเมืองจันทบุรี 11 ปี