การปลูกผักขจร เป็นผักสวนครัวและอาชีพเสริม

ผักขจรถือเป็นผักพื้นบ้านที่คนอีสานรู้จักและคุ้นเคยกันดี โดยเฉพาะดอกขจรที่มีกลิ่นหอมและรสชาติอร่อย นิยมนำมาปรุงเป็นอาหาร เช่น ผัดดอกขจร ยำดอกขจร หรือลวกจิ้มกับน้ำพริก นอกจากจะเป็นอาหารที่ดีต่อสุขภาพแล้ว ขจรยังมีประโยชน์อื่นๆ เช่น เป็นพืชที่ใช้ตกแต่งสวนในบ้าน หรือทำเป็นซุ้มบังแดดได้อีกด้วย บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับวิธีการปลูกผักขจรในรูปแบบที่คุณสามารถนำไปพัฒนาต่อยอดเป็นอาชีพหรือการค้าขายในภาคอีสานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การเตรียมต้นพันธุ์

การชำกิ่ง

การชำกิ่งเป็นวิธีที่นิยมในการขยายพันธุ์ผักขจร ทำได้ง่ายและใช้เวลาไม่นาน

• เตรียมดินผสมเพาะชำด้วยแกลบเผา 2 ส่วน ดินร่วน 2 ส่วน และปุ๋ยหมัก 1 ส่วน
• ใส่ดินลงในถุงพลาสติกขนาด 2×3 นิ้ว
• เลือกกิ่งที่ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป มี 2-3 ข้อ นำกิ่งด้านโคนชุบน้ำยาเร่งราก
• ปักชำในถุงที่เตรียมไว้ รดน้ำให้ชุ่ม วางไว้ในที่ร่ม เมื่อแตกยอดประมาณ 1 คืบหรือหลังจาก 14 วัน ก็ย้ายปลูกได้

การเลือกซื้อต้นพันธุ์

หากไม่สามารถชำกิ่งได้ สามารถเลือกซื้อต้นพันธุ์จากตลาดได้เช่นกัน

• เลือกพันธุ์ที่แข็งแรง มีลักษณะดอกเป็นช่อ ดอกใหญ่ และตรงตามความต้องการของตลาด
• พันธุ์ที่ปลูกเพื่อการค้าจะให้ดอกขนาดใหญ่กว่าพันธุ์พื้นเมือง ซึ่งช่อดอกเล็กกว่า

วิธีการปลูกผักขจร

ปลูกลงดิน

การปลูกผักขจรในพื้นที่บริเวณบ้านสามารถทำได้ง่ายๆ

1. ขุดหลุมลึก 30 – 50 เซนติเมตร กว้าง 30 – 50 เซนติเมตร
2. ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 10-20 กรัมต่อหลุม
3. ปลูกต้นพันธุ์ 3 – 4 ต้นต่อหลุม
4. ทำค้างให้ผักขจรเลื้อย โดยใช้ไม้ไผ่ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3 นิ้ว ปักเป็นเสาหลักสูงจากพื้นดินประมาณ 1.5 เมตร และใช้ไม้ไผ่ขนาดเล็กผูกเป็นขั้นบันได เพื่อให้เถาขจรเลื้อยได้

ปลูกในภาชนะ

หากพื้นที่มีจำกัด การปลูกในภาชนะก็เป็นทางเลือกที่ดี

1. ใช้ภาชนะขนาดใหญ่ที่มีความลึกอย่างน้อย 50 เซนติเมตร
2. ใส่ดินผสมในภาชนะปลูก (ดินร่วน, ปุ๋ยคอก, แกลบเผา ในอัตราส่วน 1:1:1)
3. ใส่ปุ๋ยรองพื้นเช่นเดียวกับการปลูกลงดิน จากนั้นปลูกต้นพันธุ์ 3-4 ต้นต่อภาชนะ
4. ทำค้างหรือซุ้มให้เถาขจรเลื้อยขึ้น โดยใช้เสาหลักยึดภาชนะปลูกกับอิฐเพื่อป้องกันการล้ม

การดูแลรักษาผักขจร

การดูแลรักษาผักขจรมีขั้นตอนที่ไม่ซับซ้อนและสามารถทำได้ง่ายๆ ในบ้าน

• ใส่ปุ๋ยสูตร 25-7-7 หรือ 15-15-15 อัตรา 1 ช้อนชาต่อต้น โรยห่างจากโคนต้น 1-2 นิ้ว และใส่เดือนละ 2 ครั้ง
• ให้น้ำอย่างเพียงพอและสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงที่ต้นขจรกำลังเจริญเติบโต
• ตัดกิ่งที่แก่และกิ่งที่ให้ดอกแล้วออกเสมอ เพื่อกระตุ้นให้เกิดยอดใหม่
• กำจัดวัชพืชทุกครั้งที่มีการให้ปุ๋ยหรือเมื่อพบว่ามีวัชพืชขึ้นมารบกวน

การเก็บเกี่ยวผักขจร

ผักขจรจะเริ่มให้ดอกหลังปลูกประมาณ 30 วัน และจะให้ผลผลิตมากที่สุดเมื่ออายุ 8-10 เดือน

• ใช้มีดตัดช่อดอกที่เริ่มบาน หรือจะเก็บตอนดอกตูมก็ได้ตามความชอบ
• ล้างทำความสะอาดก่อนรับประทานหรือขาย

สรุป

การปลูกผักขจรไม่เพียงแต่เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับการทำเกษตรในภาคอีสาน แต่ยังเป็นพืชที่สามารถปลูกในพื้นที่ขนาดเล็กได้อย่างสะดวกสบาย ทั้งนี้ การดูแลที่เหมาะสมและการให้ปุ๋ยสม่ำเสมอจะช่วยให้ผักขจรเจริญเติบโตและให้ผลผลิตที่ดี อย่าลืมลองปลูกขจรไว้ในสวนหรือบ้านของคุณ ไม่ว่าจะเพื่อบริโภคเองหรือเพื่อขาย หากใครมีเคล็ดลับการปลูกผักขจร หรือข้อสงสัยใดๆ มาแบ่งปันกันในคอมเมนต์ด้านล่างได้เลยค่ะ

อ้างอิง

ข้อมูลอ้างอิงจาก: “125 อาชีพเกษตรกรรมทางเลือก โดย กองนโยบายเทคโนโลยีเพื่อการเกษตรและเกษตรกรรมยั่งยืน”