เมื่อวันก่อนตัวผม ไปนั่งอ่านหม่องโสเหล่ของเว็บอีสานร้อยแปด ผมกะเห็นเพื่อนๆอยากฮู้เกี่ยวกับควายไทย ควายสวยงาม มื้อนี่ ผมจะพาเพื่อนๆ ที่ชื่นชอยควายของบ้านเรา ไปทำความรู้จักกันให้ลึกว่า จริงๆแล้วควายมันมีกี่สายพันธุ์ เพราะส่วนใหญ่แล้ว เราก็จะเรียกฝูงควายนี้ว่า ควาย โดยที่ไม่ได้รู้ว่า ควายตัวนี้มันพันธุ์อะไร คนเลี้ยงเลี้ยงมันเพื่ออะไร ไหนๆก็มีเพื่อนๆอยากจะรู้เกี่ยวกับควายของบ้านเราแล้ว นี่ก็น่าจะเป็นโอกาสดี สำหรับใครหลายๆคนที่อยากจะศึกษาเรื่องควายด้วย เพราะว่าควาย ก็อยู่คู่กับบ้านเรามาอย่างยาวนาน บางคนก็อาจจะไม่ได้รู้ว่า ควายเป็นตัวอย่างไร อาจจะรู้จักคำว่าควาย เพราะว่าควายนั้นเป็นคำด่า โง่เหมือนควาย (หืยว่าไปเดะหน่ะ เอาอีหลีเฮาต้องขอบคุณควายเดะหน่ะ ขั่นเมื่อก่อนบ่มีควาย บ่มีข้าวกินเด้อพี่น้อง) แต่ภาษาอีสานจริงๆแล้ว คำว่าควาย แท้จริงแล้วมันเอิ้นว่า ควย ควย นี่หล่ะ คือควาย (ข้อนี้เผื่อใครยังไม่รู้นะครับ แต่ถ้าหากเป็นคนอีสานก็คงจะรู้กันดีอยู่แล้ว )
ควายไทยเป็นประเภทควายปลัก เป็นสัตว์ใช้แรงงาน มีลักษณะรูปร่างล่ำสัน ขนสีเทาดำ หรือสีเทาเข้ม เขาจะโค้งเป็นวงกว้าง มีขนสีขาว รูปตัว V เท้าทั้งสี่ข้างด่าง ชอบนอนแช่ปลักโคลน มีความแข็งแรงอดทน ชาวบ้านสมัยก่อนจึงใช้ควายไทยนี้แหระ ในการทำนา พวกเราจึงมีต้นกำเนิดเป็นเกษตรกรสะส่วนใหญ่ และ ชาวอีสานทั้งหลาย ก็จะคุ้นเคยกับควายอยู่แล้ว
ควายสายพันธุ์นี้ อาจจะไม่ได้ใช้ประโยชน์จากการใช้ทำงาน เพราะควายสายพันธุ์นี้ เราจะใชช้ประโยชน์จากการรีดนม อาจเรียกว่า “ควายนม” สายพันควายนี้ มีต้นกำเนิดมาจากปนะเทศอินเดีย ลักษณะของควายสัยพันธุ์นี้คือ ตัวใหญ่ สีดำ หน้าผากนูน เขาม้วนงอ สั้น เต้านมเจริญดี ให้น้ำนมเฉลี่ย 2,000 ก.ก. ต่อ 9-10 เดือน ของช่วงการให้นม ตัวผู้จะหนักประมาณ 550 กิโลกรัม ส่วนตัวเมียจะมีน้ำหนักน้อยกว่าตัวผู้ น้ำหนักของตัวเมียจะอยู่ที่ 450 กิโลกรัม ลูกควายแรกเกิดหนักประมาณ 30-35 ก.ก. ควายมูร่าห์ ชอบน้ำสะอาด ไม่ชอบลงโคลน
ควายลูกผสม ก็เกิดจากการผสมพันธ์ของ ควายไทย และ ควายมูร่าห์ เป็นการผสมพันธ์ข้ามสายพันธ์ของควายปลัก และ ควายแม่น้ำ ลูกความพันธ์ผสมออกมา เขาจะไม่ม้วนขดมาก เหมือนพันธ์แท้ แต่จะโค้งออกข้างและชี้ขึ้นบน อาจบิดเล็กน้อย ผิวหนังมีจุดสีดำ ของของวัวพันธุ์ผสมจะมีลักษณ์ษณะคล้ายกับกระบือแม่น้ำ แต่หน้าผากจะไม่นูนเด่นมาก เต้านมเจริญดีกว่าควายปลัก ใช้งานได้ดีเช่นเดียวกับควายไทย ตัวผู้หนักประมาณ 730-800 ก.ก. ตัวเมียหนักประมาณ 630-650 ก.ก
นอกจากนี้ยังมีควายงาม ความงามก็คือ ควายที่มีลักษณะสวย เอาไว้ประกวดเงินรางวัล จากการประกวดควายสวยงาม มีเยอะมากๆ ซึ่งผมเคยเห็นรายการหนึ่งเงินประกวดมันมีมากถึง 10 ล้านบาท เพื่อนๆลองคิดดูนะครับ ว่าควายตัวหนึ่งควายที่เราเลี้ยง ควายที่เราดูแลมันมาตั้งแต่เด็ก มันสามารถสร้างเงินให้กับเราได้มากถึง 10 ล้าน และไม่ใช่ครั้งเดียว ถ้าหากปีต่อไปมีการจัดประกวด และเราส่งควายตัวเดิมเข้าชิงแชมป์ ถ้าหากไม่มีใครสามารถล้มแชมป์เราได้ เราก็จะมีเงินรางวัลมาเรื่อยๆ แต่นั่นมันก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เราจะต้องดูแลควายแชมป์ของเราให้ดี เพราะว่าไม่ได้มีเพียงแค่เราที่ต้องการจะได้แชมป์ จากการประกวดควาย ยังมีคนอีกมากมายที่ต้องการทวงบัลลังก์แชมป์จากเราเหมือนกัน
ทีนี้ถ้าหากเราโดนด่าว่า ควาย เราก็เลือกเลยนะครับ ว่าเราจะเป็นควายไทย ควายมูร่าห์ หรือควายผสม เราสามารถเลือกได้เลย เพราะว่าราคาควายในบ้านเราตอนนี้มันสูงมาก และยิ่งถ้าหากเราเป็นควายที่มีความสวยงามสักหน่อย บางทีมูลค่าตัวของเรามันอาจจะสูงถึง 20 ล้านเลยก็ได้นะครับ ทีนี้ถ้าหากโดนใครด่าว่าไอ้ควาย ก็อย่าไปโกรธล่ะ แต่เรากลับมานั่งคิดเอาว่า คนแบบเราเหมาะที่จะเป็นควายสายพันธ์อะไร ฮ่าๆ