อัญญา คือ อะไร ญาพ่อ ญาแม่ คืออะไร ?

"อาญา , อัญญา , อัญยา , อาชญา , อาชยา , อาจยา , อาตยา , อาดยา" คำเหล่านี้มาจากคำว่า อาญา / อาชญา (คำว่า ญา ในภาษาอีสาน หรือ ภาษาลาว ออกเสียง ญ ขึ้นเป็นเสียงนาสิก ตามแบบแผนบาลี และตามแบบการออกเสียง ย ดังเดิมของภาษาลาว)

"อัญญา / อาญา" หมายถึง เจ้านาย เจ้าชีวิต เจ้าผู้เป็นใหญ่เหนือกฎหมาย เหนือชีวิต สามารถสั่งเป็นสั่งตายไพร่ฟ้าประชาราษฎร์ มีอำนานสิทธิ์ขาดสูงสุดในการปกครองแผ่นดิน ในระบบ "อาญา ๔" (เช่นเดียวกับการปกครองแผ่นดินในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของสยาม)

นอกจากนี้คำว่าอัญญา / อาญา ยังเป็นนามยศที่ใช้เรียกนำหน้าชื่อเจ้านายที่เสวยยศในคณะอาญาสี่และนำหน้านามทายาทบุตรหลาย ตลอดจนใช้นำหน้านามชายาภริยา หม่อมห้าม และกรมการเมืองที่สืบเชื่อสายจากคณะอาญาสี่ด้วย เช่น อาญาเจ้า อาญาหลวง อาญานาง อาญาพ่อ อาญาแม่ เป็นต้น

ชาวบ้านทั่วไปนิยมออกนามคำว่า "อาญา" ตัดเสียง ออ ออก ให้เหลือแต่คำว่า ญา คำเดียว เพราะสะดวกและเรียกง่ายกว่า เช่น ญาพ่อ ญาเอื้อย ญาแม่ เป็นต้น หรือหากให้เข้าใจง่าย ๆ ก็แปลได้ว่า ท่านพ่อ ท่านแม่ ท่านพี่ เป็นต้น

"เวียงคำนาคประเทศราช"

เป็นหัวเมืองหนึ่งในอาญัติของอาณาจักรล้านช้าง ตัวละครที่เสวยยศมีคำนำหน้านามว่า อัญญา มีดังนี้

- อัญญาหลวงพุทธังกูร (เจ้าองค์ครองนคร)

- อัญญาเจ้าราชบุตรศรีโซ่ทอง (พระโอรส)

- อัญญานางคำอ่อนมหาเทวี (พระมเหสี)

- อัญญานางศรีสะอาด (พระธิดา)

- อัญญานางทองจันทร์ (พระสนม)

- อัญญานางหูกคำ (พระธิดา)