การฟ้อนแขบลาน (แถบลาน)

ฟ้อนแขบลาน หรือฟ้อนแถบลาน คือการฟ้อนรำที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณกาลจนถึงปัจจุบัน โดยชาวบ้านเผ่าไทลาวในเขตอำเภอหล่มสัก  จังหวัดเพชรบูรณ์  เป็นการฟ้อนรำประกอบการขับกาพย์เซิ้งเพื่อประกอบในพิธีการทำบุญหลวงหรือบุญบั้งไฟ   เพื่อขอให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล    ในพิธีกรรมนี้จะมีการจุดบั้งไฟถวายเจ้าพ่อผาแดง   ซึ่งเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สถิตอยู่ที่ผาแดง   เพื่อให้เจ้าพ่อดลบันดาลให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล  พิธีกรรมขอฝนด้วยการจุดบั้งไฟนี้   จะกำหนดเวลาในช่วงระยะเดือนห้า หรือเดือนหก ของทุกๆปี

สาเหตุที่เรียกการแสดงชุดนี้ว่าฟ้อนแถบลานเพราะตัวเสื้อของผู้แสดง   จะนำใบลานย้อมสีเหลืองมาตัดและเย็บติดตามตัวเสื้อเป็นลวดลายที่สวยงาม และเอกลักษณ์เฉพาะของชาวบ้านหล่มสัก ฉะนั้น คำว่า “แขบลาน”จึงมาจากคำว่า “แถบลาน” ของตัวเสื้อของผู้ฟ้อน ลักษณะวิธีการฟ้อนแขบลานคล้ายกับการแสดงเซิ้งบั้งไฟทางภาคอีสาน แต่จะมีเอกลักษณ์ที่แปลกตาออกไป

 

วิธีการฟ้อน

ผู้ฟ้อนแขบลานนี้ จะฟ้อนเป็นคู่ ๆ ทั้งชายและหญิง ไม่จำกัดจำนวนและอายุ จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่ กับศรัทธาของผู้ที่จะฟ้อนแขบลาน การฟ้อนก็จะฟ้อนไปตามจังหวะดนตรีซึ่งมี กลองปั้ง ฆ้องและฉาบ ซึ่งนักดนตรีนี้จะหามนำขบวนฟ้อนแขบลาน พร้อมกับร้องเพลงเป็นภาษาถิ่น(ไทลาว)ของชาวหล่มสักเรียกว่า การเซิ้งกาพย์

การแสดงฟ้อนแถบลานนี้ได้มีผู้รวบรวมข้อมูลแล้วนำไปประดิษฐ์ท่าฟ้อนให้มีความสวยงามเพื่อใช้แสดงในวงโปงลางที่พบเห็นเป็นหลักฐานในปัจจุบันได้แก่  วิทยาลัยครูเพชรบูรณ์(มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์) ประดิษฐ์ท่าฟ้อนโดยการนำของนายชลอ  นุเทศ ,นางปิลันธนา  สงวนบุญยพงษ์ อาจารย์ภาควิชานาฏศิลป์ นางสาวบุษบา  มีเดช และนางสาวมณฑา  วงษา  นักศึกษาวิชาเอกนาฏศิลป์ รุ่นที่ 2
และประดิษฐ์ทำนองเพลง โดยนายช่วงวิทย์  เทียนศรี อาจารย์ภาควิชาดนตรี วิทยาลัยครูเพชรบูรณ์
จากนั้นวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์  จึงได้นำมาออกแสดงในวงโปงลาง โดยจะบรรเลงลายศรีทันดร ประกอบการฟ้อน แทนการบรรเลงแบบดั้งเดิมที่ใช้เพียงกลองปั้ง ฆ้องและฉาบ

การแต่งกาย

การแต่งกายแบบดั้งเดิมของผู้ฟ้อนรำ ได้แก่ ผู้ฟ้อนจะสวมเสื้อแขบลาน คือ เสื้อแขนยาวสีกรมท่า คอกลม และนำใบลานแห้งมาเย็บติดกับตัวเสื้อทำเป็นลวดลายต่าง ๆ ใช้ผ้าสีแดงโพกศีรษะ

ผู้หญิงจะนุ่งซิ่นมุกยาวแค่เข่า ส่วนผู้ชายก็จะใส่กางเกงขนาดครึ่งน่องหรือกางเกงขาก๊วย สวม เสื้อม่อฮ่อม ทั้งชายและหญิงจะใส่แว่นตาดำ แต่หากเป็นการแสดงในรูปแบบวงโปงลางจะไม่สวมแว่นดำ

ในการฟ้อนแบบดั้งเดิมผู้ฟ้อนทุกคนจะสวมส่วยมือทั้ง10 นิ้ว ที่ทำด้วยไม้ไผ่สาน พันด้วยด้ายสีแดง ที่ปลายส่วยมือมีพู่ด้ายสีแดงหรือเหลือง แต่หากเป็นการแสดงในวงโปงลางของวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์จะทำจากกระดาษแข็งคล้ายกับเล็บฟ้อนภูไทสกลนคร และสวมเพียง 8 นิ้ว