ผญา เซื้อซาติแฮ้งอย่าเหม็นสาบกุยกัน
เป็นแร้งเหมือนกัน อย่าเหม็นกันเอง เป็นคนอีสานเหมือนกัน ให้รักใคร่สามัคคีกันไว้ หมายถึง อย่ารังเกียจพวกเดียวกัน ให้รักกันไว้
ป้ายกำกับ : ผญาอีสาน
ผญา ไผเฮ็ดดีให้ซอยยู้ ซอยซูอย่าย่านลืน
ใครทำดีให้ช่วยส่งเสริมอุ้มชู อย่ากลัวจะได้ดีเกินตน ใครทำผิด ก็ให้ช่วยบอก และหาทางแก้ไข ส่งเสริมคนทำดี อย่าอิจฉาริษยา บอกกล่าวตักเตือนคนทำผิด
ผญา คันได้ขึ้นขี่ซ้าง กั้งฮ่มเป็นพญา
หากได้นั่งช้าง กางสัปทน เป็นพระยา ก็อย่าลืมชาวนา ผู้ขี่ควายหาบกล้า ได้ดีแล้วอย่าลืมตัว อย่าลืมถิ่นฐานบ้านเกิด
ผญา คันได้เป็นหัวหน้า นายคนอย่ามาดใหญ่
ถ้าได้เป็นเจ้าคนนายคน อย่าได้ถือตัวหยิ่งยโส ถ้าได้กินไก่ต้ม ก็อย่าลืมลาบกิ้งก่า ได้ดีแล้วอย่าหยิ่ง อย่าลืมผู้อยู่เบื้องหลังความสำเร็จ
ผญา ให้สามัคคีกันไว้ คือข้าวเหนียวนึ่งใหม่
ให้สามัคคีกัน เหมือนข้าวเหนียวนึ่งเสร็จใหม่ๆ อย่าแตกแยกกัน เหมือน ข้าวเหนียวโดนน้ำ ให้สมัครสมานสามัคคีกัน อย่าแตกแยกกัน
ผญา คันเจ้ามีแหแล้ว อย่าลืมซิง ห้างกระต่า
คันเจ้ามีแหแล้ว อย่าลืมซิง ห้างกระต่าย คันเจ้ามีข่ายแล้ว อย่าลืมแฮ้ว นกไก่นา หมายความว่า มีแหมีสวิง อย่าลืมซิง จับกระต่าย มีอวนมีตาข่าย อย่าลืมแร้วนกไก่นา
ผญา โพศรีสร้อย ใบดกนกแก่น
ต้นโพ ใบดก นกก็มาอาศัย ลูกหวานอร่อย นกก็มากิน
ผญา ถึงสิมีความฮู้ เต็มพุงเพียงปาก
ถึงจะมีความรู้เต็มท้องถึงปาก หากสอนตัวเองไม่ได้ ก็ไม่มีใครชื่นชม
ผญา อย่าสิไลลืมถิ่มพงศ์พันธุ์พี่น้องเก่า
อย่าลืมเชื้อชาติเผ่าพันธุ์ ญาติพี่น้อง แล้วไปยกย่องแต่ผู้อื่น (อย่าเป็นคนลืมตัว ลืมญาติพี่น้อง)
คำสอนเกี่ยวกับของเด็กเล่น
ครรลองของคนอีสานมีคำบอกคำสอนตั้งแต่ขั้นตอนการเกิดจนถึงหลังความตาย สอดแทรกข้อคิดต่างๆโดยเอาความเชื่อโยงเข้ามา เพื่อให้มีความน่าเชื่อถือและยึดถือปฏิบัติกันมา เช่น …
การ “อยู่ไฟ” ของหญิงหลังคลอด
ผญาอีสาน ที่เขียนเป็นตำรา อธิบายเกี่ยวกับการอยู่ไฟ การอยู่ไฟนั้นโบราณเผิ่นว่ายาก เรียกอยู่กรรมแท้ๆ นอนเฝ้าถ่านไฟ ทั้งบางตัวกินน้ำร้อน ทั้งจ่อยผอมโซ กินแต่ของของ …