ผญา มีเฮือนบ่มีฝาแอ้มลมมาสิหนาวหน่วง
มีเรือนแต่ไม่มีฝาเรือน ลมหนาวพัดมาจะหนาวเหน็บ หน้าหนาว ไม่มีผ้าห่ม จะอุ่นได้อย่างไร
ป้ายกำกับ : ผญาอีสาน
ผญา มีเฮือนบ่มุงหญ้าฝนตกมามันสิฮั่ว
มีเรือน แต่ไม่มีไพหญ้ามุงหลังคา ฝนตกมา น้ำจะรั่ว ไพหญ้า หากไม่มีตอกมัด จะมั่นคงได้อย่างไร
ผญา โมโหโทโสนี้พาโตตกต่ำ
โมโหโทโส พาตนตกต่ำ ขอให้ค่อยพูดค่อยจา กล่าวคำที่ไพเราะ
ผญา อย่าได้คึดต่อข้าวในนาของผู้อื่น
อย่าได้คาดหวังข้าวในนาของผู้อื่น ให้คาดหวังและใส่ใจนาแปลงเล็กๆของตน
ผญา ยูงยางไม้ลมตีหักถ่อง บาดว่าเครือหญ้าป้องลมต้องบ่เพ
ต้นพะยูง ต้นยาง โดนพายุหักโค่น แต่เครือหญ้าปล้อง โดนพายุกลับไม่หัก
ผญา สอนให้กุมภีแข้ลงหนองมันบ่ค่อง
เรื่องลงน้ำ และว่ายน้ำ เราเป็นคน ไม่ต้องไปสอนจระเข้
ผญา คันบ่ลุลาภได้มีสิ่งขัดขวาง
หากไม่บรรลุเป้าหมาย เพราะมีอุปสรรคขัดขวาง เอาให้คอขาดคา เหมือนปลวกพยายามกินช้าง
ผญา สอนให้หมีกินเผิ้งอายหมีมันสิว่า
สอนให้หมีกินผึ้ง หมีหัวเราะเยาะเอา สอนให้ปลามุดน้ำ ปลาจะเย้ยเสียดสี
ผญา ปลาบ่ยินดีด้วยชลธาร์เขินขาด
ปลาย่อมไม่ยินดีกับแหล่งน้ำที่ขาดน้ำ หงส์ ย่อมร่าเริงยินดีกับบึงน้ำที่มีดอกบัว
ผญา เป็นซายก็ให้เป็นซายแท้อย่าแกมหินแฮ่
เป็นชาย(หรือทราย) ก็ขอให้เป็นชายจริงๆ อย่าปนหินลูกรัง เป็นทราย ก็ทรายล้วนๆ อย่ามีดินตมมาปน
ผญา เป็นญิงก็ให้เป็นญิงแท้อย่าเป็นญิงมักง่าย
เป็นหญิง(หรือยิง) ก็ให้เป็นหญิงจริงๆ อย่าเป็นหญิงมักง่าย ยิง ก็ให้ยิงจริงๆ เล็งแล้ว ค่อยยิง
ผญา ปุนปันให้พอดีก้ำเกิ่ง อย่าได้หนักเพิ่นพุ้นเบาพี้บาปสิกิน
แบ่งปันให้พอดีกันทุกๆ ฝ่าย อย่าได้หนักทางนู้น เบาทางนี้ บาปจะกินหัวเอา