บ้านหลวงบริรักษ์ประชากร

ในอดีตตรอกบ้านจีนแห่งนี้ เริ่มต้นขึ้นจากการขยายกิจการค้าขายของ ชาวจีนนามว่า “จีนเต็ง” ชาวจีนจากกรุงเทพฯ ที่ไปค้าขายถึงเชียงใหม่ แล้วขยายลงมาที่เมืองตาก จีนเต็งเข้าหุ้นกับพ่อค้าจีนอีกสองคน คือ “จีนบุญเย็น” และ “จีนทองอยู่” ซึ่งต่อมา “จีนบุญเย็น” ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นหลวงนราพิทักษ์ ปลัดฝ่ายจีนเมืองตาก จากนั้นก็ได้รับแต่งตั้งให้เป็น “หลวงจิตรจำนงค์วานิช” สังกัดกรมท่าซ้าย ส่วน “จีนทองอยู่” นั้นได้รับแต่งตั้งให้เป็น “หลวงบริรักษ์ประชากร” กรมการพิเศษเมืองตาก
ครั้นในสมัยรัชกาลที่ 5 “จีนเต็ง” ได้มอบหมายให้ “หลวงบริรักษ์ประชากร” (จีนทองอยู่) เป็นผู้จัดเก็บภาษีฝิ่นอากรสุราบ่อนเบี้ยและหวย ก.ข. จนกระทั่งพ.ศ.2452 รัฐบาลเริ่มเข้ามาจัดเก็บเอง …
ที่ตรอกบ้านจีน เริ่มคึกคักเนื่องจากลูกหลานชาวจีนได้พากันเข้ามาอยู่อาศัย ปลูกสร้างบ้านเรือนทำการค้า ขณะเดียวกันก็เริ่มมีถนนหนทาง แม้เป็นเพียงทางเดินเท้าก็ตาม ทั้งนี้ ซอยตรอกบ้านจีนมีร้านค้าหลากหลายแบบ ไม่ว่าจะเป็น ร้านขายถ้วยชามร้านผ้า ร้านหนังสือเรียน ร้านเครื่องอัฐบริขาร และแต่ละบ้านจะมุงหลังคาบ้านเกยกันจึงเป็นที่ร่มเงาใช้เดินถึงกันได้ตลอด

ข้อมูลเพิ่มเติม

บ้านเป็นทรงไทยสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์ ผนวกกับสไตล์ยุโรป