ผญา ปลาอยู่น้ำบ่ห่อนขึ้นเทิงบก
ปลาอาศัยน้ำ จะไม่ขึ้นมาบนบก มันจะกินอยู่หลับนอนในน้ำ
คลังบทความ หน้า 12
ผญา ทำทานผัวเมียบ่พร้อมผลบุญเต็มส่วน
ทำบุญให้ทาน หากผัวเมียไม่เห็นดีด้วยตามกัน ย่อมไม่ได้ผลบุญเต็มส่วน บุญ ย่อมให้ผลบุญเฉพาะแก่ผู้ทำบุญ
ผญา ทำทานบ่ปรารถนาตั้งสิเอาหยังเป็นที่เพิ่ง
ไม่ได้ทำบุญทำทานไว้ จะเอาอะไรเป็นที่พึ่ง อยากได้บุญ แต่ไม่ทำบุญ ย่อมไม่ได้บุญ
ผญา ทำตนให้คือสักกุณานกเจ่า
ให้ดูนกเจ่าเป็นตัวอย่าง นกเจ่า (อยู่บนดินไม่เห็นสีขาว) เมื่อบินขึ้นฟ้า มองเห็นเป็นสีขาว
ผญา ทางหลวงกว้างสังมาเทียวตั้งแต่ขอก
ทางกว้างขวาง แต่เดินเฉพาะริมทาง หมกปลาร้าเหลือมากมาย เหตุใด เอาข้าวเหนียวจ้ำแต่ใบตอง
ผญา เทียวทางท่งแดดวอน เทียวทางดอนแดดไหม้
เดินตามทุ่งนาแดดร้อน เดินตามดอนแดดแผดเผา ก้าวขาเร็วๆรีบเสาะหาร่ม
ผญา เทียวทางเวิ้งเหิงหลายมันสิค่ำ
หนทางยาวไกล มัวชักช้า มันจะค่ำมืด มัวแต่เก็บกินลูกหว้า จะพาให้ช้าและมืดค่ำกลางทาง
ผญา แนวนามช้างพลายสารเผือกผ่อง
ช้างพลายเผือก งดงามตามคชลักษณ์ ย่อมเกิดอยู่ในป่าดง
ผญา อันว่าเชื้อเห่าห้อมโตใหญ่สารพิษ
งูเห่า มีพิษร้ายแรง แม้คนจะพยายามฝึกหัดสั่งสอน ก็ไม่สามารถทำให้มันเชื่องได้
ผญา นาวาล้ำลำงามดูอาจ คันบ่พายถ่อเท้าบ่มีได้แล่นไป
เรือโอ่อ่าสวยงาม หากไม่พาย ก็แล่นไปไม่ได้
ผญา นอนิลแก้วพิฑูรย์ธรรมราช ควรค่าซื้ออย่าถือได้ล่วงเอา
รัตนะชนิดต่างๆ เช่นไพทูรย์ เป็นต้น ควรซื้อ อย่าได้ฉ้อฉลขโมยมา
ผญา หนักหนาโฮมแฮงพร้อมหลายคนหากเบาแบ่ง
ของหนัก หากหลายคนช่วยกันยก ย่อมเป็นของเบาได้ แต่หากยกคนเดียว ย่อมหนักอึ้งยกไม่ไหว