กระติบข้าวเหนียว ของที่คนอีสานทุกบ้านต้องมี
ของที่คนอีสานทุกบ้านต้องมีคือ กระติบข้าวเหนียว เพราะคนอีสานนิยมทานข้าวเหนียว ไม่ว่าจะไปท้องไร่ท้องนาก็มักจะเห็นคนอีสานตะพายกระติบข้าวไปด้วย จนเป็นภาพเคยชินที่แอดมินเองก็เห็นมาตั้งแต่เด็กๆ วันนี้ก็เลยจะมาเล่าและแชร์ข้อมูลต่างๆให้ได้อ่านกัน
กระติบข้าวเหนียว คืออะไร
กระติบข้าว คือ ภาชนะที่เอาไว้ใช้ในการเก็บอาหารและข้าวเหนียวที่นึ่งเสร็จแล้ว เป็นของที่มีประจำบ้านของคนทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ(ภาคอีสาน)มายาวนาน ใช้สำหรับบรรจุข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วหรือใช้เก็บเมล็ดพันธุ์พืช หรือจะใช้เป็นเครื่องประดับในครัวเรือนหรือประดับสถานที่ต่างๆก็ได้ กระติบข้าวเป็นเครื่องจักสานที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ไม้ไผ่ ใบจาก ใบตาล ใบลาน ต้นคล้า หรือ จากต้นพืชที่มีลักษณะยาวเรียว หลังจากที่รู้จักกับกระติบข้าวเหนียวแล้ว วันนี้แอดยังจะมาเล่าประวัติความเป็นมาคร่าวๆของกระติบข้าวเหนียวให้ได้รู้อีกด้วย
วิธีสานกระติบข้าวเหนียว
Time needed: 1 day
วิธีการสานกระติบข้าวเหนียวแบบภูมิปัญญาชาวบ้าน สืบต่อกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษมีขั้นตอนที่ไม่ยุ่งยากมาก แต่ปัจจุบันก็หาคนที่สานกระติบข้าวเป็นยากอยู่เหมือนกัน ขนาดแถว ๆ หมู่บ้านของแอดมินยังหายากเลย จะต้องเป็นผู้เฒ่าผู้แก่ที่อยู่ในหมู่บ้านละแวกเดียวกันถึงจะสานเป็น วันนี้เราจึงเดินทางไปหาข้อมูลมาฝาก มาดูขั้นตอนวิธีการสานกระติบข้าวเหนียวกันเลย
- ตัดไม้ไผ่ ทำตอกสำหรับสานกระติบข้าว
ตัดไม้ไผ่ โดยตัดไม่ให้ติดปล้อง นำมาผ่าเพื่อทำเป็นตอก (จักตอก) ความกว้างของเส้นตอกประมาณ 2 – 3 มิลลิเมตร ตอกจะต้องมีความเรียบเนียน โดยการนำมาขูดให้เรียบเนียน
- สานเป็นกระติบและฝากระติบ
นำตอกที่ได้มาสานขึ้นโคลง ให้เป็นรูปร่างกระติบข้าว จะมีอยู่สองส่วนหลัก ๆ คือส่วนที่เป็นกระติบข้าว และส่วนที่เป็นฝากระติบข้าว ในส่วนที่เป็นฝากระติบนั้นจะพิเศษกว่า เพราะว่าต้องใช้ตอกที่ขนาดใหญ่กว่า กว้างสัก 1 นิ้วมาสานเป็นลายขัดตามะกอก ตัดเป็นวงกลม เพื่อไว้ปิดหัวท้าย
- ขึ้นรูปกระติบข้าวและฝากระติบ
เย็บด้วยด้ายไนล่อนปิดรอบ ๆ ฝากระติบ ในฝั่งของตัวกระติบข้าวก็เหมือนกัน แต่ส่วนที่เป็นฐานจะพิเศษกว่า เพราะต้องนำก้านตาลที่สานม้วน ๆ มาเย็บติดกับฝาล่าง เพื่อให้อยู่ทรง
- รมควันป้องกันแมลง
นำกระติบข้าวที่ทำเสร็จแล้ว ไปรมควัญเพื่อป้องกันแมลงมากัดเจาะ และเราก็จะได้สีสันที่สวยงาม นอกจากนี้ยังเพิ่มความทนทานไม่มีราขึ้นอีกด้วย นับว่าเป็นภูมิปัญหาของชาวบ้าน ที่สืบต่อ ๆ กันมาอย่างแท้จริง
- ติดตั้งสายสะพาย และ ตีนกระติบข้าว
เจาะรู้เพื่อเย็บตีนกระติบข้าว และร้อยสายด้วยเชือกไนล่อน เพื่อใช้เป็นสายสะพาย สามารถปรับความยาวได้ตามความเหมาะสม เพื่อเพิ่มความสะดวกสบายเวลาจะไปไหนมาไหน เช่น เวลาจะไปนาก็สะพายไปได้เลย
วิธีการใช้งาน การเก็บดูแลรักษา และการทำความสะอาด
- การใช้งานกระติบข้าวเหนียว เมื่อเรานึ่งข้าวเหนียวเสร็จแล้ว ก่อนที่จะนำข้าวเหนียวลงไปใส่ในกระติบ จะต้องส่วยข้าว หรือการกลับข้าวให้ไอน้ำออกไปหมดเสียก่อน ไม่อย่างงั้นข้าวอาจจะแฉะได้ ตรวจสอบความสะอาดในกระติบข้าวให้เรียบร้อย จากนั้นก็นำข้าวเหนียวใส่ลงไปในกระติบข้าวได้เลย
- เมื่อใช้งานไประยะหนึ่ง กระติบข้าวจะเริ่มเปื้อน จะต้องทำความสะอาด วิธีการก็คือนำไปซักด้วยน้ำยาล้างจาน อาจจะใช้แปรงอ่อน ๆ ขัด เพื่อเพิ่มความสะอาด จากนั้นนำไปตากแดดให้แห้ง ไม่เช่นนั้นเห็ดราอาจจะขึ้นได้ เพราะว่ากระติบข้าวเป็นไม้ไผ่
- วิธีการเก็บรักษา เราจะต้องซักทำความสะอาด ตากแดดให้แห้ง จากนั้นเก็บไปให้ที่แห้ง เช่น ตู้กับข้าว หรือจะแขวนไว้ตามผนังบ้านก็ได้
รวมภาพกระติบข้าวเหนียว การ์ตูน PNG สวย ๆ มาฝาก
ทีมงานแอดอีสานร้อยแปดเราขอนำเสนอข้อมูลในรูปแบบของรูปภาพ รวมรูปภาพสวย ๆ ของกระติบข้าวเหนียวมาฝาก ทั้งในแบบ PNG ในแบบการ์ตูนสวย ๆ ให้เพื่อน ๆ เลือกดาวน์โหลดเพื่อไปใช้งานต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นงานประกอบการสอนหรือจะทำรายงานก็สามารถดาวน์โหลดไปใช้ได้ฟรี ๆ ไม่มีลิขสิทธิ์เลยค่ะ เพียงใส่เครดิตให้เรานิดนึงว่าดาวน์โหลดมาจากที่ไหน เพื่อให้เพื่อน ๆ ที่สนใจเหมือนกันกับเราตามเข้ามาโหลดบ้างนั่นเองค๊า
กระติบข้าวเหนียว ภาษาอังกฤษ เค้าพูดว่ายังไง ?
เผื่อมีฝาหรั่งหรือชาวต่างชาติมาถามเราว่ากระติบข้าวเหนียวมันคืออะไร จะได้อธิบายให้เค้าเข้าใจ ลองอธิบายให้ฝรั่งฟังตามคำศัพท์ที่แอดมินหามาฝากได้เลยนะคะ แอดมินลองมาแล้วรับรองว่าเพื่อนชาวต่างชาติเราเข้าใจแน่นอน
- Sticky Rice Kratib[แปลด้วย Google Translate] (อันนี้เรียกได้ว่าพูดทับศัพท์ไปเลยจ้า ฝรั่งเข้าใจแน่นอน)
- Bamboo container for holding cooked glutinous rice. (ถ้าอันแรกฝรั่งยังไม่เข้าใจอีกลองอธิบายเพิ่มเติมด้วยประโยคนี้ได้เลย จะทำให้นึกภาพออกมากขึ้น)
- ข้าว (Rice) , ข้าวเหนียว (Sticky Rice) , กระติบข้าวเหนียว (Sticky Rice basket) , ไม่ไผ่ (Bamboo) , งานหัตถกรรม (handicraft/handiwork)
กระติบข้าวเหนียวราคาเท่าไหร่ ?
ปัจจุบันนี้นอกจากทางภาคอีสานของเราจะมีการใช้งานกระติบข้าวในชีวิตประจำวันกันอย่างแพร่หลายแล้ว ยังมีการนำไปใช้ในร้านอาหารต่าง ๆ เช่น ร้านอาหารอีสาน ร้านลาบต่าง ๆ ไปจนถึงภัตราคารขนาดใหญ่มักจะนำกระติบข้าวเล็ก ๆ ใส่ข้าวเหนียวไปเสริฟให้กับลูกค้า นอกจากจะเป็นการเก็บรักษาข้าวเหนียวให้มีรสชาติดีอยู่เสมอแล้วนั้น ยังเพิ่มบรรยากาศกลิ่นอายความเป็นอีสานเข้าไป ทำให้ลูกค้าชื่นชอบมากยิ่งขึ้น
นอกจากนำไปใส่ข้าวเหนียวแล้วบางที่ก็มีไอเดียเก๋ ๆ นำสิ่งของเครื่องใช้เหล่านี้ไปประดิษฐ์เป็นโคมไฟบ้าง กระถางต้นไม้บ้าง บางที่แค่ตั้งโชว์เอาไว้เฉย ๆ ก็ช่วยเพิ่มมูลค่าได้แล้ว
อีกตัวอย่างที่เราเห็นได้ชัดคือที่เซ็นทรัลขอนแก่น มีการออกแบบโดยใช้คอนเซ็ปกระติบข้าวเหนียว ซึ่งงานที่ออกมาสวยงามมาก ๆ
สำหรับเพื่อน ๆ ที่ต้องการหาซื้อกระติ๊บข้าวเหนียวนั้นมีหลากหลายราคามาก ราคานั้นไม่ได้แพงเลยแค่หลักสิบบาท หลักร้อยบาท เท่านั้นเอง ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับขนาดและคุณภาพที่เราต้องการ สามารถสอบถามข้อมูลได้หากต้องการสินค้าติดต่อได้ที่ไลน์หรือ Facebook ของทีมงานอีสานร้อยแปดได้ตามข้อมูลด้านล่างนี่เลยค่ะ
