ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 1 - 10 จาก 2224

คำว่า ดาก

เช่น เวลาขับรถ เวลาที่มีใครขับรถมาจ่อด้านหลังจะมีการอุทานว่า "ตำดากกูซะน้อ" หมายถึงกำลังจะถูกชนท้ายแล้ว เป็นต้น

คำว่า อ้าย

อ้ายสิไปไส = พี่จะไปไหน

อ้ายเฮ็ดหยังอยู่ = พี่ทำอะไรอยู่

ข่อยมีอ้ายอยู่สองคน = ฉันมีพี่ชายอยู่สองคน

จากตัวอย่างภาพประกอบ : สองอ้ายน้อง ไปเลี้ยงควาย ผู้เป็นอ้าย นั่งอ่านหนังสือให้น้องฟัง

คำว่า ข่อย

ข่อยมักเจ้า = ฉันรักคุณ , ผมรักคุณ

ข่อยชื่อจ่อย บ้านข่อยอยู่จังหวัดขอนแก่น = ผมชื่อจ่อย บ้านผมอยู่จังหวัดขอนแก่น

ฉัน ผม

คำว่า ขี้ไก่ขาง

อย่ากินเด้อขี้ไก่ขางมันขี้ใส่แล้ว มันสิท้องเสีย = อย่ากินอาหารที่แมลงวันมันขี้ใส่ เดี๋ยวท้องจะเสีย

คำว่า ก่อง

เช่น เวลาไปตัดใบกล้วย ถ้าตัดบ่ถึง กะก่องเอา ก่องในที่นี้จึงหมายถึงการโน้มลงมา หรือดึงให้ต่ำลงมา

ตัวอย่างคำผญาอีสาน:

กากินกล้วย กกกวยก้านก่อง

แกะกาบกล้วย กองก้นก่อนกิน

คำว่า โกน

ขี้กะปอม มันแล่นเข้าไปในโกนไม้แล้ว หาไม้มาแหง่ ๆ  = กิ้งก่า วิ่งเข้าโพรงไม้แล้ว หาไม้มาแหย่ ๆ

 คำๆนี้ ความหมายแตกต่างจากทางภาคกลาง
ซึ่งเราเข้าใจว่า เป็นการโกนหัว ไม่ใช่นะครับ
" โกน " ในภาษาอีสาน หมายถึง"โพรง"
ส่วนการ "โกน" ภาษาอีสาน ใช้คำว่า " แถ " เด้อ

ตัวอย่าง
โกนไม้ โกนห้วย โกนหลักฮั้ว
คำแปล
โพรงไม้ โพรงห้วยตรงก้นห้วยที่แห้ง เสาไม้ที่ปักเป็นรั้วมีโพรง

คำว่า ก่องข้าว

ก่องข้าว กระติบข้าว 

เช่น ยายสี เจ้าพายก่องเข่าไปไส  แปลว่า ยายสีจะสะพายกระติบข้าวไปไหน

คำว่า กลืนลึดๆ

กลืนลึด เป็นคำกริยา หมายถึงกลืนลงไปโดยไม่ได้เคี้ยว

ถ้า เอามาต่อกับคำว่า โหม่ม สิกลายเป็น โหม่มลึด คือ ยัดเข้าปากเหมิด โต แล้วกลืนเลยบ่ได้หย่ำ แล้วสิมีอาการ แค้น ตามมา ต้องแล่นหา ขันน้ำ หล่อง มันลงไป อีก

คำว่า กระต่า

เช่น ยายสีหิ่วกะต่าหมาก กำลังสิไปนา หมายถึง ยายสีหิ้วตะกร้าใส่หมากกำลังจะไปทุ่งนา

คำว่า เกือยแก้

มักใช้ในคำผญาอีสาน