ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 1 - 10 จาก 2284

คำว่า ดาก

เช่น เวลาขับรถ เวลาที่มีใครขับรถมาจ่อด้านหลังจะมีการอุทานว่า "ตำดากกูซะน้อ" หมายถึงกำลังจะถูกชนท้ายแล้ว เป็นต้น

คำว่า เฮือน

เช่น เจ้าสิเมือเฮือนตอนใด๋ หมายถึง จะกลับบ้านตอนไหน เป็นต้น

คำว่า อ้าย

อ้ายสิไปไส = พี่จะไปไหน

อ้ายเฮ็ดหยังอยู่ = พี่ทำอะไรอยู่

ข่อยมีอ้ายอยู่สองคน = ฉันมีพี่ชายอยู่สองคน

จากตัวอย่างภาพประกอบ : สองอ้ายน้อง ไปเลี้ยงควาย ผู้เป็นอ้าย นั่งอ่านหนังสือให้น้องฟัง

คำว่า ข่อย

ข่อยมักเจ้า = ฉันรักคุณ , ผมรักคุณ

ข่อยชื่อจ่อย บ้านข่อยอยู่จังหวัดขอนแก่น = ผมชื่อจ่อย บ้านผมอยู่จังหวัดขอนแก่น

ฉัน ผม

คำว่า ขาดเคิ่ง

คำว่าเคิ่งแปลว่าครึ่ง เพราะฉะนั้น ขาดเคิ่งจึงหมายถึงขาดครึ่ง เช่น

บักจ่อยมันไปตัดไม้ไผ่ ใช้มีดอีโต้ฟันบาดเดียว ขาดเคิ่งข่อหล่อ = นายจ่อยไปตัดไม้ไผ่ ใช้มีดอีโต้ตัดทีเดียว ขาดเป็นสองท่องเท่าๆกัน

คำว่า ฮ้อน

เช่น อากาศมันคือมาฮ้อนแท้มื้อนี้ = ทำไมอากาศวันนี้มันร้อนจัง

คำว่า ก่อง

เช่น เวลาไปตัดใบกล้วย ถ้าตัดบ่ถึง กะก่องเอา ก่องในที่นี้จึงหมายถึงการโน้มลงมา หรือดึงให้ต่ำลงมา

ตัวอย่างคำผญาอีสาน:

กากินกล้วย กกกวยก้านก่อง

แกะกาบกล้วย กองก้นก่อนกิน

คำว่า กาย

กาย หรือ ร่ายกาย เหมือนกับคำภาษาไทยในปัจจุบัน เช่น

ไกลกายเจ้า ใจอ้ายกะอยู่นำนาง  เป็นคำผญา แปลว่า ตัวไม่ได้อยู่ใกล้ แต่ใจก็อยู่ใกล้

กาย ในความหมายของกริยา

มึงอย่าย่างกายหน้าบ้านกูนะ หมายความว่า มึงอย่ามาเดินผ่านหน้าบ้านกูนะ

ย่างกายสวน หมายความว่า เดินผ่านไร่สวน, เดินทะลุไร่สวน

คำว่า เกือกตม

เช่น ข่อยเห็นควายนอนเกือกตม อยู่ท่งนา หมายถึง เห็นความนอนขี้โคลนที่ทุ่งนา

คำว่า กะซางเถาะ

ไผบ่สนใจกะซางเถาะบ่ต้องไปง่อ

ใครไม่สนใจก็ช่างเถอะ อย่าำปสนใจ

สามารถแบ่งเป็นสองคำ คือคำว่า "กะซาง" กับคำว่า "เถาะ"

กะซาง = ก็ช่าง

เถาะ = เถอะ