ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 1771 - 1780 จาก 2286

ลักษณะขันหย่อง....เหมือนขันโตก...แต่จะเล็กกว่ามาก...ส่วนขาของขันหย่อง...ก็คือส่วนของไม้ไผ่ที่สานนั้นแหละ...หักพับกลับมาอีกด้าน...เพื่อสานขา...แต่ส่วนขาจะทำห่างๆ เขต อ.สุวรรณภูมิ อ.เสลภูมิ อ.พุทไธสง อ.ชุมพลบุรี อ.พยัคฆฯ ท่านที่ไปทำบุญให้สังเกตดู...มีแทนทุกวัด

ขะเยิบออกมา  แปลว่า ขยับออกมา

ขะเยิบเข่าไป  แปลว่า ขยับเข้าไป

เยิบมาหากัน  แปลว่า ขยับเข้าหากัน

เยิบใส่กัน แปลว่า ขยับเข้าหากัน

 เยิบไปไกลๆ แปลว่า ขยับไปไกลๆ

เช่น อีหล่า ต๊อดเข้ามาอีก

แปลว่า น้องสาว ขยับเข้ามาใกล้อีก

คำว่า ด่าง เป็นภาษาภาคกลาง
ส่วนอีสานแต่ก่อน ใช้คำว่า "ก่าน" แทนคำว่า "ด่าง"
ปัจุบัน คำว่า " ก่าน " จึงค่อยๆ หายไป กลายเป็นคำว่า "ด่าง" แทน

ตัวอย่าง
หมาก่าน แปลว่า หมาด่าง
ขี้ตมถืกเสื้อ เป็นฮอยก่าน เบิ๊ด แปลว่า ขี้ตมถูกเสื้อเป็นรอยกระด่างกระดำหมด

อยากได้สาจักหน่วยเด้ ว่าสิไปจ้างรถจกมาจกอยู่ แปลว่า อยากได้สระน้ำสักบ่อ ว่าจะไปจ้างรถขุดดินมาขุดอยู่

ตัวอย่าง : มื้อคืนฝนตกแฮง หลังคากะฮั่ว พอไปฮอดโกดัง
เห็นแล้ว เจ็บหัวกับบาด เครื่องของลูกค้าลอยน้ำ เปียกคับทีบ
จักสิแก้แนวได๋

แปลว่า : เมื่อคืนฝนตกหนัก หลังคาโกดังรั่ว
ไปถึงเห็นของเท่านั้นแหละ ปวดหัวจิ๊ด ขึ้นมาทันที่
ข้าวของลูกค้า เปียกน้ำเสียหายหมด ปัญหาใหญ่ล่ะทีนี้

ไปเว่าตบแตกก่อนจังค่อยเฮ็ด แปลว่า ไปพูดคุยตกลงให้เข้าใจกันทุกฝ่ายก่อนที่จะลงมือทำ

อ้ายอันนั้นเพิ่นเมาเหล้า เมานอนกองก้นจูดกูด

แปลว่า คนเมา เมาจนหัวทิ่ม

สมัยโบราณยังไม่มีไฟฟ้าใช้ ชาวบ้านจะใช้ขี้กะบองส่องไฟ

หมายถึง

สมัยก่อนที่ยังไม่มีไฟฟ้า ชาวบ้านใช้ยางไม้จุดไฟ เพื่อส่องสว่าง

ลูกหล่า เอาขี้กะตกมาให้แม่ดังไฟแน่.. 

แปลว่า ลูก เป็นเอาขี้กะตกมาให้แม่ใช้ก่อไฟหน่อย