ภาษาอีสานมาใหม่ 10833 - 10842 จาก 17431
-
ปู่ตา
แปลว่า : ผีประขำหมู่บ้าน เรียก ปู่ตา บ้านเมืองแถวอีสานเมื่อสร้างบ้านแล้วต้องสร้างปู่ตาขึ้นประจำหมู่บ้าน ปู่ได้แก่ญาติฝ่ายข้างพ่อ มีปู่กับย่า ญาติฝ่ายข้างแม่คือ ตากับยาย คน ๔ จำพวกคือ ปู่ย่าตายาย มีชีวิตอยู่ลูกหลานก็เคารพนับถือ ตายไปแล้วลูกหลานก็ยังเคารพนับถือ การปกครองบ้านมอบหน้าที่ให้ลูกหลาน ปกครองป่ามอบเป็นหน้าที่ปู่ย่าตายาย เรียกผู้รักษาป่าว่า ผีปู่ตา. -
ปู
แปลว่า : วางทอดลงเป็นพื้น เช่น ปูผ้า ปูเสื่อ ปูสาด ปูแป้นเฮือน อย่างว่า พลพวกเท้าเดินดุ่งดาระวัง บัวนางถือเครื่องธรงแถวถ้อง แยงหนห้องราชครูเถรใหญ่ แผ้วแผ่นกว้างปูล้วนลวดแพร (สังข์). -
ปู
แปลว่า : สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังจำพวกหนึ่งมีกระดอง มีก้าม ๒ ตีน ๘ ข้าง อย่างว่า เชื้อชาติแฮ้งกุยสาบกันเอง ปูต่อปูสอนกันให้เดินตรงห่อนรือชิทำได้ (บ.). -
ปุรพะ
แปลว่า : บุพพ (ป. ปุพฺพฺ). -
ปุย
แปลว่า : สิ่งที่หลุดหรือขาดไปเป็นทางยาวอย่างว่า ฟองฟาดอุ้มสนมขาดเป็นปุย (ผาแดง). -
ปุมเป้า
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เป็นเถามีผลใหญ่และยาวเรียก หมากปุมเป้า หมากอิลุมปุมเป้า หำอี่ปู่ ก็ว่า อย่างว่า ตีนจำบานแค่เครือปุมเป้า (กา). -
ปุ้ม
แปลว่า : กลุ่ม พวง กลุ่มหรือพวง เรียก ปุ้ม เช่น ปุ้มหมากม่วง ปุ้มหมากแงว ปุ้มหมากไฟ อย่างว่า ว่าบ่มีเครือเกี้ยวสังมาเป็นยามย่าง สองตาบข้างเป็นปุ้มหมากบวบลอย (ผญา). -
ปุปู้
แปลว่า : บรรพกาล นมนานกาเล โลกตั้งมาทีแรกเรียก ตั้งแต่ปุแต่ปู้มีปู่สังกะสากับย่าสังกะสีมาเกิดก่อน อย่างว่า ปูสังกะสาย่าสังกะสีเจ้าผัวเมียตกแต่ง (กา). -
ปุนเปือง
แปลว่า : ด่วน เร็ว ไว อย่างว่า เมื่อนั้นคอนฮ่ำฆ้องเตินแต่งปุนเปือง พังทลายเฮียงฮ่มดีดาห้าง หัวพลย้ายยวงเดินดาออก ช้างตั่งเค้าคนกุ้มมืดมัว (สังข์). -
ปุนปุน
แปลว่า : หน้าตาของหญิงสาวที่เปล่งปลั่งเรียก ปุนปุน จุ่นบุ่น ก็ว่า อย่างว่า แก้มจุ่นบุ่นกอดอุ่นยามหนาว คีงเขาเปกอดเย็นยามฮ้อน (กลอน).