ภาษาอีสานมาใหม่ 14246 - 14255 จาก 17431
-
คำหวา
แปลว่า : เป็นชื่อเรียกคนที่มีศักดิ์สูงว่า คำหวา อย่างว่า ขอเหนี่ยวเจ้าล้านกาบคำหวา เฮืองเฮืองวันส่องงามเงาซ้าย เทิงพระยาเจ้าสวนตาลผงบ่าว เชิญท่านท้าวลงหลิ้นข่วงเพียง (ฮุ่ง). -
คำเว้า
แปลว่า : คำที่พูดออกมาเป็นคำๆ เรียก คำเว้า ซึ่งจะหยาบ ละเอียด ไพเราะ เค็ม ขมขื่น หนัก เบา เรียก คำเว้า ทั้งนั้น. -
คำรบ
แปลว่า : ครบ ถ้วน คำรบแผลงมาจากครบ. -
คำนัน
แปลว่า : เสียงพูดเอ็ดอึง พูดจนฟังไม่ได้ศัพท์เรียก คำนัน อย่างว่า เมื่อนั้นบัวนางค้นคำนันสะดุ้งตื่นพระค่อยฮู้ฮุ่งเยื้อนยังสอื้นสั่นสาย (สังข์). -
คำซาว
แปลว่า : ทองเก้า ทองคำแท้ ขุดมาจากบ่อยังมิได้หล่อหลอม มีสีเหลืองบริสุทธิ์ผุดผ่อง เรียก คำซาว อย่างว่า อ่อยห่อยเนื้อคือหน่อคำซาว มเหสีสองเกิ่งกันจริงแท้ ราชาเจ้าพระยาหลวงชัยราช ก็จิ่งหาชื่อน้อยนางแก้วลูกตน ชื่อว่าสุระสาสร้อยกุมารีนางนาฏ งามยิ่งย้อยเสมอเพี้ยงแท่งทอง -
คำงาม
แปลว่า : คำพูดไพเราะ เสนาะโสตเรียก คำงาม อย่างว่า เมื่อนั้นเวสสุวัณท้าวพระยาใหญ่เมืองผี พระก็ปุนคำงามต่อกุมภัณฑ์เถ้า (สังข์). -
คำเค็ม
แปลว่า : คำพูดดุเดือด คำพูดที่ไม่เพราะหู บาดเข้าในขั้วหัวใจ เรียก คำเค็ม อย่างว่า เมื่อนั้นยักษ์เกี่ยวใกล้กลอยกล่าวคำเค็ม มึงนี้ชายแนวใดดุ่งเดียวทางนี้ มาผิดแท้ชีวังมึงมามอบ กูรือ เมื่อนั้นภูวนาถน้าวคำกล้ากล่าวขืน (สังข์). -
คำเข้ม
แปลว่า : ทองบริสุทธิ์เรียก คำเข้ม คำเข้มเป็นทองคำไม่เจือปน จะหล่อหลอมหรือยังไม่หล่อหลอม สีของทองจะผุดผ่องเรียก คำเข้ม อย่างว่า มันก็จัดเอาได้บรรณาการหลายหลาก มีทั้งเงินและแก้วคำเข้มคำแพง (สังข์).. -
ค้ำ
แปลว่า : สิ่งที่เป็นบุญเป็นกุศล โบราณถือว่า เป็นสิ่งค้ำชูชีวิตคนให้เจริญรุ่งเรือง การทำบุญกุศลจะเป็นการให้ทานรักษาศีล และเจริญเมตตาภาวนา สิ่งเหล่านี้นอกจากจะค้ำชูคนผู้ทำให้มีความสุขความเจริญในภพนี้ เมื่อตายไปเกิดในภพหน้าก็ขะติดสอยห้อยตามไปค้ำชูในภพหน้าอีก. -
ค้ำ
แปลว่า : ไม้ค้ำ ธรรมเนียมมีอยู่ว่า เมื่อคนแก่คนเถ้าเจ็บป่วย รักษาด้วยหยูกยาไม่หาย ก็ทำพิธีรักษาทางด้านจิตวิทยาคือ หาไม้มาค้ำโพธิ์ค้ำไฮ แล้วทำการสะเดาะเคราะห์ให้ เรียก ค้ำดพธิ์ค้ำไฮ.