ภาษาอีสานมาใหม่ 7601 - 7610 จาก 17431
-
หล้ม
แปลว่า : ล้ม ล่ม จม เช่น เรือล่ม เรียก เฮือหล้ม อย่างว่า อย่ามาตั๋วให้หล้มตกหล่มดินทราย ตั๋วให้กำทรายผงหว่านลงในน้ำ ตั๋วให้เฮียมหลงหล้มตกตมทังหล่ม ตั๋วให้พาดลาดล้มกลางบ้านหมื่นชะเล (ผญา) เลื่อนเลื่อนเท้าทุกที่ธรรม์ขวาง ผึนผึนมันซู่ภายพลอยหล้ม แต่นั้นดูบางเบื้องเกงญานางกว่า ฝูงบ่าวน้อยเลยล้มคั่งคู (ฮุ่ง). -
หล่ม
แปลว่า : ตก ตกโคลน เรียก หล่มตม ตกปล่อง เรียก หล่มปล่อง อย่างว่า ลัดแผ่นพื้นเขาขาดทะลายลง ฮอยพลายสารหล่มไปเป็นส้าง ฮอยนั้นอัศจรรย์แท้สามวายังย่อม ภูวนาถท้าวทวยก้าวไต่ตาม (สังข์). -
หล่ม
แปลว่า : ที่ลุ่มมีโคลนลึก ที่ลุ่มด้วยโคลน. -
หลม
แปลว่า : ช่อง ปล่อง มีช่องที่หนทางที่ไหนก็ไปที่นั่น อย่างว่า หลมแค่งหา หลมขาสอด (ภาษิต). -
หลม
แปลว่า : หลวม ไม่แน่น คลอน เช่น เพลาเกวียนหลวม เรียก เพลาหลม อย่างว่า เกวียนหล้มเพราะเพลาหลม (ภาษิต). -
หลบ
แปลว่า : กลับมา กลับคืนมา เรียก หลบ เช่นไปทำนาค่ำแล้วกลับมาบ้าน เรียก หลบมา อย่างว่า แสงแผดเพี้ยงฟ้าลั่นจักรวาล พลายหลวงหลบตื่นชวนเซล้ม บริวารล้มเนืองนองในป่า สารใหญ่น้อยโยมเจ้าหล่าหลง (สังข์) พังพลายหลบทอดงวงกลัวย้าน (กาไก) จักกล่าวเถิงนางอั้วน้อยหลบต่าวเมือเมือง ก่อนแล้ว (ขูลู). -
หลบ
แปลว่า : หลบบนหลังคา ตอนอกไก่เรียก หลบ ไม้ขนาบเครื่องหลบ ๒ ชิ้น เรียก ไม้ข่มหลบ. -
หลด
แปลว่า : เคล็ด ขัด แพลง อาการที่ร่างกายส่วนใดส่วนหนึ่งมีแข้งหรือแขน เป็นต้น เคล็ดหรือแพลง เรียก แข้งหลด ขาหลด แขนหลด. -
หลด
แปลว่า : ชื่อปลาน้ำจืดชนิดหนึ่ง ตัวกลมๆ ปากแหลม เกิดตามหนองบึงหรือท้องนา เรียก ปลาหลด อย่างว่า พี่นี้แนวผู้ฮ้ายอ่างพ่างพุงกระทิ ปากแหลมคือปลาหลด อดหนาวบ่ได้ เห็นน้ำแต่อยากโตน (ผญา). -
หลงเมือง
แปลว่า : ลืมบ้านเกิดเมืองนอน เรียก หลงเมือง ลืมเมือง ก็ว่า สถานที่เกิดเป็นจุดสำคัญของคนเรา ถ้าเราสร้างให้เจริญไม่ได้ก็อย่าทำลาย ถ้าบุญมาวาสนามีจงนำบุญบารมีของตนไปสร้างให้เจริญรุ่งเรืองต่อๆ ไป อย่างว่า ยั่งยั่งหน้าท้าวท่านแองกา หลงเมืองพลัดพรากกันกอยให้ บาคราญต้านพอดีแล้วอย่า ขาก็คืนคอบเจ้าจอมไท้ที่เซ็ง (ฮุ่ง).