ภาษาอีสานมาใหม่ 8718 - 8727 จาก 17431
-
วันทา
แปลว่า : ไหว้ แสดงอาการเคารพ (ป. วนฺท) อย่างว่า ขอวันทาพระยอดคุณไตรแก้ว (กา). -
วันทน
แปลว่า : การไหว้ วันทน วันทนา วันทนาการ ก็ว่า (ป.). -
วันแถ
แปลว่า : วันที่พระปลงผมเรียก วันแถ เดือนหนึ่งข้างแรมปลงวันแรม ๑๔ ค่ำ ข้างขึ้นปลงวันขึ้น ๑๔ ค่ำ ปัจจุบันปลงเดือนละครั้ง คือปลงในวันขึ้น ๑๔ ค่ำของทุกเดือน วันปลงผมเรียก วันแถ มื้อแถ ก็ว่า. -
วันตัวเพิ่ง
แปลว่า : ถ้าอยากทราบว่าปีนี้เราพึ่งสัตว์ตัวไหน ผู้ชายให้นับอายุหนึ่งปีลงที่เสือเวียนไปหานาค ผู้หญิงนับอายุหนึ่งปีลงที่วัวเวียนไปหาครุฑ วันตัวเพิ่งโบราณให้โฉลกไว้ดังนี้ ครุฑบู พัพพูอา สีหาทัก พยัคฆ์หอ นาโคปัจ มูสิกัดพา กุญชราอุ อุสภอิ . -
วันจมวันฟู
แปลว่า : วันที่ทำการอะไรแล้วมักประสบความยุ่งยากลำบากใจเรียก วันจม วันที่ทำการสะดวกสบายไม่ขัดข้อง เรียก วันฟู -
วันแข็ง
แปลว่า : วันที่โบราณถือว่าเป็นวันแข็งได้แก่ วันอาทิตย์ วันอังคาร วันเสาร์ ถ้าจะทำเกี่ยวแก่การรบทัพจับศึก มักจะเลือกเอาวันเช่นนี้ สำหรับวันอังคารห้ามไม่ให้เผาศพ ถ้าจำเป็นต้องเผาก็ให้ใช้กุศโลบายที่หลักแหลม โบราณจึงถือว่าไม่เข็ดขวาง. -
วันเขียว
แปลว่า : แมลงวันหัวเขียว เรียก แมงวันเขียว อย่างว่า แมงวันเขียวตายย้อนขี้ สาวผู้ดีตายย้อนอ่ง (ภาษิต) กูจักนีรมิตให้เป็นฮูปวันเขียว บินไปตอมล่ำแลสถานน้อง คันแม่นตาเห็นแล้วนางนอนคักแน่ กูจักลักลอบดั้นเอาน้องบ่สง (สังข์). -
วันข้างแฮม
แปลว่า : วันที่พระจันทร์เริ่มอับแสงไปจนถึงวันพระจันทร์ดับ คือวันแรม ๑ ค่ำ ถึงแรม ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ เรียก วันข้างแฮม. -
วันข้างขึ้น
แปลว่า : วันที่พระจันทร์เริ่มสว่างไปจนถึงพระจันทร์เต็มดวง คือวันขึ้น ๑ ค่ำ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำ เรียก วันข้างขึ้น. -
วันกาลกิณีหลวง
แปลว่า : วันสำหรับดูว่าขึ้นหรือแรมกี่ค่ำกาลกิณีหลวงตกที่ไหน ถ้าตกอะไรท่านห้ามทำสิ่งนั้น .