ปางช้างบ้านภูนกบ้านตึก
ในอดีตบริเวณนี้ คือ ชุมชนเมืองด้งที่ได้ชื่อมาจาก “เจ้าหมื่นด้ง” แม่ทัพเอกของพระเจ้าติโลกราช แห่งอาณาจักรล้านนา เมืองด้งในยุคนั้นมีความสำคัญในฐานะเป็นที่ตั้งกองกำลัง และต่อมาก็กลายเป็นที่ว่าการอำเภอเมืองด้ง แต่เพราะการคมนาคมไม่สะดวกจึงย้ายอำเภอด้งไปตั้งอยู่ ณ บ้านหาดเสี้ยว กระทั่งกระทรวงมหาดไทยเปลี่ยนชื่อให้อีกครั้งเป็น “อำเภอศรีสัชนาลัย” ในปี พ.ศ. 2482 เพื่อให้สอดคล้องกับเมืองโบราณศรีสัชนาลัย อดีตเมืองด้งที่เคยเกรียงไกรในวันนี้จึงเป็นเพียงตำบลเล็กๆ ที่มีชื่อว่า “บ้านตึก”
ในตำบลบ้านตึก อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย กำลังเป็นหมู่บ้านต้นแบบในการใช้ชีวิตอย่างพอเพียงและพอดี มี 2 หมู่บ้านเล็กๆ ที่น่าสนใจ บ้านภูนก และ บ้านนาต้นจั่น ที่ผู้คนใช้ชีวิตแบบไม่รีบเร่งตามกาลเวลา แต่ก็ไม่เชื่องช้าจนกลายเป็นล้าหลังโบราณ ซึ่งประชากรส่วนใหญ่ของทั้งสองหมู่บ้านเป็นชาวไทยวนที่มีบรรพบุรุษอพยพเคลื่อนย้ายมาจากหัวเมืองเหนือล้านนา วิถีชีวิตทั้งการอยู่ การกิน วัฒนธรรม ภาษา จึงใกล้เคียงกับล้านนามากกว่าจะเป็นแบบคนภาคกลาง
ในเขตหมู่บ้านภูนก แม้เวลาจะผ่านไปเนิ่นนานกว่า 500 ปี แต่ทุกวันนี้ชาวบ้านทุกคนก็ยังจงรักภักดีต่อเจ้าหมื่นด้งเสมอ วันที่ 17-19 เมษายนของทุกปี ชาวบ้านตึกจะร่วมกันจัดประเพณีแห่น้ำขึ้นโฮงสรงน้ำเจ้าหมื่นด้ง เพื่อสักการะเจ้าหมื่นด้ง ทั้งยังเป็นการแสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตความผูกพันของคนกับช้าง สัตว์คู่บ้านคู่เมืองของคนบ้านตึก
“เจ้าหมื่นด้งขี่ช้างทำสงคราม ท่านชอบขี่ช้าง เพราะฉะนั้นช้างจึงเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองของชาวบ้านตึก เมื่อก่อนแถวนี้เป็นป่า ปู่ย่าตายายของเราเลี้ยงช้างไว้ใช้งาน เรียกว่า พญาช้างสาร เป็นช้างที่รู้เรื่อง คือถ้าเกิดชาติหน้าไปก็เป็นมนุษย์ได้เลยแหละ สมัยที่มีการทำสัปทานป่าไม้ที่แพร่ อุตรดิตถ์ ลำปาง เราก็ใช้ช้างลากไม้ แต่พอรัฐบาลยกเลิกสัมปทานป่า ก็เลี้ยงไว้ในบ้าน แล้วก็ตกทอดมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน” ลุงเหมือน ละอองทรง ประธานศูนย์อนุรักษ์ช้างศรีสัชนาลัย เล่าให้ฟัง
ชุมชนบ้านภูนก จึงตั้ง ศูนย์อนุรักษ์ช้างศรีสัชนาลัย ขึ้นมา เพื่ออนุรักษ์ช้างและดูแลช้างชราในรูปแบบ Home Stay เปิดรับนักท่องเที่ยวให้เข้ามาสัมผัสและเรียนรู้การใช้ชีวิตอยู่กับช้าง การเป็นควาญช้าง รวมถึงท่องเที่ยวในหมู่บ้าน เพื่อนำเงินรายได้มาช่วยเหลือช้างที่เจ็บป่วยและชรา ทั้งยังเป็นการประชาสัมพันธ์แหล่งท่องเที่ยวภายในชุมชนด้วย
ข้อมูลเพิ่มเติม
ปางช้างของตำบลบ้านตึก,วิถีชีวิตของคนกับช้าง
ศูนย์อนุรักษ์ช้างศรีสัชนาลัย ต.บ้านตึก อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย 64130
