ประเพณีบุญกระธูปออกพรรษา จังหวัดชัยภูมิ
ในวันออกพรรษาชาวพุทธจะถวายการสักการะองค์สัมมาสัมพุทธเจ้าที่จะเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หลังจากโปรดพุทธมารดา ชาวพุทธทั้งหลายต่างเฉลิมฉลอง และในการนี้ชาวพุทธในภาคอีสานโดยเฉพาะชาวอำเภอหนองบัวแดง ได้จัดทำต้นกระธูปโดยนำเอาธูปพันด้วยกระดาษสีให้เป็นลวดลายต่าง ๆ แล้วประกอบเป็นร่วมสมโภชและนำไปจุดยังวัดต่าง ๆ และเมื่อปี พ.ศ.2556 อำเภอหนองบัวแดงได้เล็งเห็นถึงคุณค่าของประเพณีแห่กระธูปให้ร่วมกันประดิษฐ์ต้นกระธูปเพื่อเป็นการสืบสานประเพณี และเป็นหนึ่งในการส่งเสริมการท่องเที่ยวของอำเภอหนองบัวแดง และจังหวัดชัยภูมิ
ประวัติความเป็นมาของประเพณีบุญกระธูป
ในอดีตแต่ก่อนประเพณีออกพรรษา ชาวบ้านจะร่วมแรงร่วมใจกันสร้างกระธูปโดยจะตีเกราะเคาะขอลอให้ชาวบ้านออกไปรวมตัว ณ จุดนัดหมาย (อาจเป็นศาลากลางบ้านหรือบ้านผู้ใหญ่บ้าน) หนุ่มสาวตื่นเต้นมากในการไปพันกระธูป ซึ่งกว่าจะเป็นกระธูปจุดได้ต้องผ่านกระบวนการยาวนานพอสมควรเพราะไม่ใช้กระธูปหรือธูปที่วางขายตามท้องตลาด แต่เกิดมาจากการขยี้เอามาจากกาบมะพร้าวจนร่วงออกมาราวผง แล้วพันด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์หุ้มอีกทีด้วยกระดาษสีหรือกระดาษหลากสีสัน ก่อนที่จะนำเข้าไปมัดกับดาวก้านตาล (สานจากใบตาลหรือใบลาน) จากนั้นจึงนำไปมัดห้อยกับก้านธูปที่เป็นเสมือนคันเบ็ด ทำไว้มากๆเสร็จแล้วจึงนำเข้าไปเสียบเข้าไปรูรอบปล้องไม้ไผ่ทำเป็นชั้นขึ้นไปเหมือนฉัตร ประดับตกแต่งงดงามก่อนที่จะนำออกมาจุดในวันเวียนเทียนออกพรรษา และในปัจจุบันประเพณีบุญกระธูปได้เป็นอัตลักษณ์ของอำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ
ความเชื่อ ค่านิยม ในประเพณีบุญกระธูป
ความร่มเย็นอันยิ่งใหญ่ของ กระธูป สัญลักษณ์แทนต้นหว้า ซึ่งเป็นต้นไม้ประจำชมพูทวีปถูกบันทึกไว้ในหนังสือฎีกาพระมาลัยสูตร ความว่า ลักษณะของต้นกระธูปมีความยาวประมาณ 50 โยชน์ มีกิ่งใหญ่ 4 กิ่ง แผ่ออกไปใน 4 ทิศทาง กว้างเป็นมณฑลได้ 100โยชน์ หมายถึง พระพุทธศาสนานี้ เป็นร่มเย็นแก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย เปรียบเอา ต้นกระธูปนี้ จุดแล้วย่อมส่งกลิ่นหอมฟุ้งขจรขจายไปยังทิศต่าง ๆ กลิ่นหอมนี้ ย่อมเป็นที่ชื่นใจแก่มนุษย์ ทั้งปวงที่ได้สัมผัสกลิ่นย่อมเกิดปิติและความสุขความเบิกบาน คุณค่าทางจิตใจประดิษฐ์ขึ้นง่าย ๆ จากวัสดุภายในท้องถิ่น ประกอบด้วย ขลุยมะพร้าว ใบอุ้ม ใบเนียม โดยนำใบไม้ทั้ง 2 ชนิดมานึ่งแล้วนำไปตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำมาบดอีกครั้งจะได้ฝุ่นที่มีกลิ่นหอมแล้วจึงนำไปผสมกับขลุยมะพร้าวห่อด้วยกระดาษให้ได้รูปทรงยาวเหมือนธูป นำกระดาษสีมาประดับตกแต่งลวดลายให้สวยงาม ส่วนใหญ่นิยมเป็นลายไทย เช่นเดียวกับลายมัดหมี่ แล้วนำที่มัดติดกันกับดาวซึ่งทำจากใบคันไม้ไผ่ลักษณะคล้ายคันเบ็ดแล้วนำไปเสียบไว้กับแกนไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ ความสูงประมาณ 3-5 เมตร รูปทรงคล้ายฉัตรก่อนจะนำไปแห่และจุดไฟบูชา พร้อมกันนี้ให้เอาลูกดุมกาลักษณะคล้ายส้มแต่มีเปลือกแข็งมาผ่าเป็น 2 ซีก ใส่น้ำมันพืชลงไปแล้วควั่นด้ายเป็นรูปตีนกา เพื่อจุดให้แสงสว่างใต้ต้นกระธูป
จังหวัดชัยภูมิและชาวอำเภอหนองบัวแดง พร้อมใจกันจัดงานประเพณีบุญกระธูปออกพรรษา สืบสาน ภูมิปัญญา และแสดงพลังศรัทธาอันยิ่งใหญ่ที่มีต่อพระพุทธศาสนา ใช้สองมือคนทั้งอำเภอทำกระธูปจากอันเล็ก ๆ เป็นต้นกระธูปขนาดใหญ่ ออกแบบลวดสวยงาม อวดสายตานักท่องเที่ยว ก่อนที่นำไปจุดถวายเป็นพุทธบูชาในวันออกพรรษา
สำหรับปีนี้ประเพณีบุญกระธูปของอำเภอหนองบัวแดงจะทำก่อนวันออกพรรษา 3 วัน เพื่อเป็นพุทธบูชา เมื่อครั้งพระพุทธเจ้าเสด็จกลับจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์มายังโลกมนุษย์เพื่อโปรดพุทธมารดา ประเพณีบุญกระธูปของชาวหนองบัวแดงจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่
สมัยก่อนการทำกระธูปจะใช้วัสดุภายในท้องถิ่น ประกอบด้วย ขุยมะพร้าว ใบอ้ม ใบเนียม โดยนำใบไม้ทั้งสองชนิดมานึ่ง แล้วนำไปตากแดด แล้วนำมาบดอีกครั้ง จะได้ฝุ่นไม้ที่มีกลิ่นหอมแล้วนำมาผสมกับปุ๋ยมะพร้าวห่อด้วยกระดาษให้ได้รูปทรงยาวเหมือนธูป นำกระดาษที่มีสีมาประดับพันให้เป็นลวดลายที่สวยงาม ทำเป็นลายไทย เช่นเดียวกับลายมัดหมี่ แล้วนำไปมัดติดกับดาวที่ทำจากใบลาน แล้วนำมาติดมัดกับคันที่ทำจากไม้ไผ่คล้ายคันเบ็ด จะนำมาเสียบไว้กับแกนไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ความสูงประมาณ 3 เมตร ให้ได้รูปทรง คล้ายฉัตร ก่อนที่จะนำไปแล้วนำไปจุดไฟบูชาในวันออกพรรษา
พร้อมกันนั้นได้นำเอาลูกตุ่มกา ผ่าเป็น 2 ซีก แล้วนำน้ำมันพืชใส่ในควันได้ทำเป็นรูปตีนกาเพื่อจุดไฟให้สว่างใต้ต้นกระธูป ต่อมาก็มีการพัฒนาโดยใช้ธูปที่มีขายตามท้องตลาดมาห่อด้วยกระดาษและตกแต่งสีสันให้สวยงามตามจินตนาการ ซึ่งส่วนใหญ่มักใช้ลวดลายพื้นบ้านและเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาพระมหากษัตริย์ และวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรชาวอำเภอหนองบัวแดง เพื่อสื่อความหมายถึงเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นแล้วนำมาประกวด
ประเพณีบุญกระธูปออกพรรษา 2561
คูลอีสาน…. ประเพณีที่ยิ่งใหญ่ หนึ่งเดียวในโลก ช่วงวันออกพรรษาของทุกปี
“ประเพณีบุญกระธูปออกพรรษา” จังหวัดชัยภูมิ ประจำปี 2561” วันที่ 20-23 ตุลาคมนี้ ณ อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ
กำหนดการประเพณีบุญกระธูป
วันเสาร์ที่ 20 ตุลาคม 2561
- 14.00 น. – ขบวนแห่ประเพณีบุญกระธูป จาก 9 ตำบล บนถนนสายกระธูปโบราณ (ถนนหน้าที่ทำการอำเภอหนองบัวแดง)
- 18.00 น. – การฟ้อนรำ ระลึกถึง เจ้าพ่อพญาแล
- 19.00 น. – การแสดงแสง สี เสียง “ตำนานบุญกระธูป”
วันที่ 21 ตุลาคม 2561
- การประกวดกระธูปใหญ่และกระธูปโบราณ
- การแข่งขันจักรยาน “ปั่นข้ามเกิ้ง เบิ่งกระธูป”
- การประกวดวงดนตรีพื้นบ้าน
- การแสดงและจำหน่ายสินค้าที่มีชื่อเสียง
ต้นกระธูปทุกต้น จะได้นำไปถวายวัดในพื้นที่ อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ เนื่องในวันออกพรรษา เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต และแต่ละวัดก็จะมีการจัดงานจุดกระธูปตามวิธีขั้นตอนของวัดนั้นๆ ต่อไป
วันที่ 22 ตุลาคม 2561
- 17.00 น. – สวดมนต์
- 18.30 น. – กิจกรรมจุดบูชาต้นกระธูป ณ บริเวณสนามหน้าที่ว่าการอำเภอหนองบัวแดง
วันที่ 23 ตุลาคม 2561
- 06.00 น. – ร่วมทำบุญตักบาตรเทโว ในวันออกพรรษา บนถนนสายกระธูปโบราณ (ถนนหน้าที่ทำการอำเภอหนองบัวแดง)
- 18.30 น. – กิจกรรมเวียนเทียนและจุดบูชาต้นกระธูป ณ วัดในเขตตำบลของตนเอง
ติดต่อสอบถาม
ททท.สำนักงานนครราชสีมา ?0-4421-3666 / 0-4421-3030
ที่มา