ภาษาอีสานทั้งหมด 2611 - 2620 จาก 17431
-
ขี้เจียม
แปลว่า : จิ้งจก จิ้งจกเรียก ขี้เจี้ยม ขี้เกี้ยม ก็ว่า อย่างว่า เสียงกานั้นนางมาเวียนว่า น้อยหนึ่งตาพระบาทเจ้าจอมซ้อยเสม่นเนือง มีทังภุมราเกี้ยวกันลงซ้องพระเนตร เจี้ยมไต่เต้นโตนต้องบ่าขวา (สังข์). -
ขี้ช้าง
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เรียก ต้นขี้ช้าง. -
ขี้ชี
แปลว่า : ชัน ชันเรียก ขี้ชี ยางไม้จิกไม้ฮังที่ห้อยแขวนอยู่ตามต้นหรือกิ่ง เรียก ขี้ชี เอายางนี้มาป่นให้ละเอียดผสมน้ำมันยาง ทาคุ ทาอุแอ่งที่แตก ทาเรือที่แตกหรือรั่ว. -
ขี้ดินดาก
แปลว่า : ดินเหนียวสีแดงปนขาว เนื้อละเอียดอยู่ใต้พื้นดินลึกๆ เรียกขี้ดินดาก -
ขี้ถี่ (นก)
แปลว่า : นกทึดทือ นกทึดทือเรียก นกขี้ถี่ นกชนิดนี้ร้องเสียงดังทึดทือทึดทึ้ง ก็ว่า อย่างว่า ใผชิหลิงเห็นใส้ตับไตนกขี้ถี่ มันหากฮ้องทึดทึ้งใจเลี้ยวใส่กระป ู(ผญา) -
ขี้ทักแท่
แปลว่า : ไส้เดือนตัวเล็กเรียก ขี้ทักแท่ ขี้ทักแท่เหมือนไส้เดือน แต่ตัวเล็กกว่า สีจ่อนข้างแดง ชอบอยู่ตามที่ชื้นตามขี้สีก ชอบกัดกินรากพลู -
ขี้ทา
แปลว่า : ดินที่มีธาตุเกลือปน เรียก ขี้ทา เมื่อต้องการเกลือสินเธาว์ ก็เอาดินนี้ไปกรองต้มในหม้อให้เป็นเกลือ. -
ขี้ทูด
แปลว่า : โรคเรื้อน โรคเรื้อนชนิดที่ตีนมือไม่หงิกงอ เรียก ขี้ทูด ชนิดที่ตีนหงิกมืองอ เรียก กุฏฐัง. -
ขี้นก
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เรียก ต้นขี้นก. -
หมอสะเดาะห์เคราะห์
แปลว่า : เป็นผู้ทำพิธีกรรมเพื่อแก้ไขเหตุการณ์ไม่ดีต่างๆ ที่ชาวบ้านถือกันว่านำโรคภัยมาสู่ตนและครอบครัว เช่น ฝันไม่ดี ถูกของเสกต่างๆ มีสัตว์น่ารังเกียจเข้ามาในบ้าน เช่น เหี้ย แร้ง เป็นต้น การสะเดาะห์เคราะห์ส่วนใหญ่มักทำกระทงกาบกล้วยรูปสี่เหลี่ยมใส่ดอกไม้ ธูป เทียน อาหาร มหาก พลู ตุ๊กตา (แทนคนที่สะเดาะห์เคราะห์) ด้ายสายสิญจน์ประดับธงริ้วต่างๆ หมอสะเดาะห์เคราะห์ทำพิธีสวดเวทมนต์คาถาแล้วนำกระทงนั้นไปทิ้งนอกหมู่บ้าน แล้วทำพิธีผูกข้อมือรับขวัญให้กับผู้ที่ประสงค์จะขับไล่เคราะห์ร้ายให้พ้นตัว