ภาษาอีสานทั้งหมด 2617 - 2626 จาก 17431
-
ขี้ทา
แปลว่า : ดินที่มีธาตุเกลือปน เรียก ขี้ทา เมื่อต้องการเกลือสินเธาว์ ก็เอาดินนี้ไปกรองต้มในหม้อให้เป็นเกลือ. -
ขี้ทูด
แปลว่า : โรคเรื้อน โรคเรื้อนชนิดที่ตีนมือไม่หงิกงอ เรียก ขี้ทูด ชนิดที่ตีนหงิกมืองอ เรียก กุฏฐัง. -
ขี้นก
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เรียก ต้นขี้นก. -
หมอสะเดาะห์เคราะห์
แปลว่า : เป็นผู้ทำพิธีกรรมเพื่อแก้ไขเหตุการณ์ไม่ดีต่างๆ ที่ชาวบ้านถือกันว่านำโรคภัยมาสู่ตนและครอบครัว เช่น ฝันไม่ดี ถูกของเสกต่างๆ มีสัตว์น่ารังเกียจเข้ามาในบ้าน เช่น เหี้ย แร้ง เป็นต้น การสะเดาะห์เคราะห์ส่วนใหญ่มักทำกระทงกาบกล้วยรูปสี่เหลี่ยมใส่ดอกไม้ ธูป เทียน อาหาร มหาก พลู ตุ๊กตา (แทนคนที่สะเดาะห์เคราะห์) ด้ายสายสิญจน์ประดับธงริ้วต่างๆ หมอสะเดาะห์เคราะห์ทำพิธีสวดเวทมนต์คาถาแล้วนำกระทงนั้นไปทิ้งนอกหมู่บ้าน แล้วทำพิธีผูกข้อมือรับขวัญให้กับผู้ที่ประสงค์จะขับไล่เคราะห์ร้ายให้พ้นตัว -
ขี้นาก
แปลว่า : ชื่อพืชชนิดหนึ่ง เกิดตามท้องนา เรียก ขี้นาก. -
ขี้นาก
แปลว่า : ชื่อแมลงชนิดหนึ่งในจำพวกชันโรง แต่ตัวเล็กกว่า ชอบตอมคน ตอมวัวควาย เรียก แมงขี้นาก. -
ขี้นาก
แปลว่า : ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง เปลือกมีรสฝาด ใช้แทนสีเสียดได้ เรียก ต้นขี้นาก. -
ขี้แบ้
แปลว่า : บัวผัน บัวผันเรียก บัวขี้แบ้ อี่แบ้ ก็ว่า บัวชนิดนี้มักเกิดตามหนอง อย่างว่า บัวขี้แบ้มาเกิดกลางหนอง บัวทองมาเกิดก้ำหัวสวนบ้านเก่า ที่เลิ๊กมาแล่นตื้นชิไปห้งบ่อนเขิน (ปัสเสน). -
ขี้โผ้
แปลว่า : พุงโร คนที่มีแขนขาเล็ก แต่พุงโต เรียกคนขี้โผ้ อีกอย่างหนึ่งคนที่กินข้าวน้อยแต่กินกับมาก เรึยก คนกินโผ้ ขี้โผ้ ก็ว่า. -
ขี้โพ่
แปลว่า : หนทางที่เป็นโคลน มีน้ำขังเป็นแอ่ง วัวควายขี้เยี่ยวใส่ทำให้น้ำเน่าเสีย ที่เช่นนี้เรียก ขี้โพ่ ขี้ตมโพ่ ก็ว่า.