ภาษาอีสานทั้งหมด 4281 - 4290 จาก 17431
-
ชี
แปลว่า : นักบวชในพระพุทธศาสนาที่นุ่งเหลืองห่มเหลือง เรียก ชีสมณ์ คือสมณะที่ประพฤติปฏิบัติเพื่อสละกิเลส อย่างว่า ประดับถี่ถ้วน ครบเครื่องชีสมณ์ เขาก็นำเมือถวายที่ยำประนมน้อม มหากาตริย์เจ้าจงใจจักบวช ขุนขูดเล้มโกนเกล้าเกษพระองค์ (สังข์). -
ชี
แปลว่า : เหล็กชี เหล็กสำหรับเจาะไม้หรือเล็ก หรือเหล็กในสำหรับปั่นด้ายเรียก เหล็กชี อย่างว่า เหล็กในบ่มีหลาแล้วชิกลายเป็นเหล็กส่วน มีผัวบ่มีลูกเต้าเขาชิเอิ้นแม่หมัน มีครรภ์บ่มีผัวช้อนมานทางเขาชิว่า มีลูกมีย้อนชู้เขาชิเฮื้องใส่ทาง (ย่า). -
ชี่
แปลว่า : ยาสีฟันแบบโบราณ คนโบราณอีสานนิยมทำซี่ทาฟันให้ดำ ชี่นี้ทำด้วยไม้ยูง คือเอาบั้งไม้ไผ่มาแล้ว ผ่าไม้ยูงให้เป็นซี่ๆ จุดไฟใช้เสียมทาน้ำมันยางรน ควันที่ได้จากการรนนี้เรียกว่า ชี่ เอาชี่นี้ทาฟันเพียงครั้งเดียว เว้นแต่ฟันจะโยกคลอนจึงจะทำชี่ทาฟันอีกครั้งหนึง -
ชื่น
แปลว่า : เบิกบาน, ดีใจ ดีใจเรียก ชื่นใจ อย่างว่า มีคลาดแคล้วโดยดั่งพระองค์ฝัน เมื่อนั้นภูมีชมชื่นใจจาต้าน (สังข์) ชื่นใจเรียก ชื่นชม ชมชื่น ก็ว่า เบิกบาน เรียก ชื่นบาน. -
ชื้น
แปลว่า : เปียก, ชุ่ม, ไม่แห้ง อาการที่สิ่งของไม่แห้งเรียก ชื้น จื้น ก็ว่า อย่างว่า ตาชุ่มย้อยแยมแย่งฮิมแดง ยามเมิลเมียงหมี่ตอมฮิมจื้น (สังข์). -
ชื่อว่า
แปลว่า : แม้ว่า, ถ้าว่า อย่างว่า ชื่อว่าการยอย้องนินทาประจำโลก มีแต่ปู๋แต่ปู้ชิหนีได้ฮ่อมใด (กลอน). -
ชุด
แปลว่า : เครื่องจุดกั้นริ้นหรือยุงในเวลาดำนา การดำนาในสมัยโบราณจะประสบกับริ้นหรือยุงกัด ต้องใช้กล้าแห้งหรือฟางถักเป็นเส้นจุดไฟวางไว้หรือคาดไว้ที่สะเอว กันมิให้ยุงหรือริ้นกัด เรียกสิ่งที่กันยุงหรือริ้นนี้ว่า ชุด. -
ชุบหล่อ
แปลว่า : ชุบคนที่ตายแล้วให้มีชีวิตคืนมาเรียก ชุบหล่อ อย่างว่า แล้วเล่าชุบหล่อให้บาท้าวเกิดคืน (กา). -
ชุม
แปลว่า : วงศืตระกูล เผ่าพันธุ์ หมู่ เหล่าคนที่เกิดร่วมวงศ์ตระกูลเดียวกัน เรียก ชุม ชุมแชง ก็ว่า อย่างว่า ปางนั้นจอมทำเปืองสร้างสวนตาลเป็นใหญ่ เซ็งซ่าย้องเมืองท้าวซู่ซุม (ฮุ่ง). -
ชุมแชง
แปลว่า : นกกระชุม เรียกนกจำพวกหนึ่งเรียก นกชุมแชง นกชุม ก็ว่า อย่างว่า นกชุมแชงหัวแดงเก้าเก้า บินไปเข้าโพศรีสามง่า ถืกง่าละท่อใด (ปัญหา).