ภาษาอีสานทั้งหมด 4345 - 4354 จาก 17431
-
ซ้น
แปลว่า : มารดา มารดาโบราณเรียก พระที่ซ้น คือ มารดาเป็นที่พึ่งของบุตรตั้งแต่วันเกิดจนถึงวันตาย ไม่ใช่พึ่งธรรมดาแต่เป็นการพึ่งพิเศษกว่าบุคคลอื่นๆ จึงเรียกเป็นพระที่ซ้น อย่างว่า ภูมีเยื้อนเยืองหาญหุมแม่ ขอแก่พระที่ซ้นสองเจ้าอย่าขวาง แด่ถ้อน (สังข์). -
ซ้น
แปลว่า : ซ่อน บัง ร่มไม้ชายคา เราอาศัยบังแดดบังฝน เรียก ที่ซ้น อย่างว่า สองอยู่ซ้นคึมป่าบังบด เฮียงมือเอาบุญคุณตื่มเป็นปราการแก้ว แลงงายได้ผาลาเล็มบ่าง บกพอกพร้อมยมหว้ากอกเกียง (สังข์). -
ซบ
แปลว่า : กาบกล้วยที่ใช้ห่อน้ำอ้อยหลายๆ ก้อนเข้าด้วยกัน เรียก ซบน้ำอ้อย ถุงผ้าสำหรับห่อบาตรเรียก ซบบาตร กาบหมากหรือกาบใบไผ่ที่ทำเป็นฝักมีด เรียก ซบมีด ผ้าที่เย็บเป็นปลอกหมอนเรียก ซบหมอน. -
ซบ
แปลว่า : ฟุบลง การก้มหัวลงแล้วยกเท้าของผู้ที่เคารพไว้บนหัวเรา เรียก ซบตีน อย่างว่า ฮ้องไห้ขาดสยบ ซบกับตีนจ่วงใจ้เอาบาทไท้ทูลผม ยินปรารมภ์ลำบาก คึดยากด้วยดอมท้าวบาบ่าวบ่เมือเมือง ประนมมือเนืองทังสิบนิ้ว ตั้งไว้เหนือหว่างคิ้วว่าข้าน้อย ไหว้สาธุการ (เวส-กลอน). -
ซบลบ
แปลว่า : สิ่งของที่ตั้งเรียงรายกันเรียก ซบลบ เช่น ยืนเรียงกันเรียก ยืนซบลบ ยกมือพร้อมกันเรียก ยกมือซบลบ ต้นไม้เรียงกันเรียก เลียนซบลบ. -
ซรวด
แปลว่า : มาก เกิน อย่างว่า กับทังผู้เผ่าท้าวล้านโลกแถนลอ ก็ดี ลงพลเต็งยาดชูชิงม้าง แคลนใจดั้งเขาลงพร้อมฮ่วน ปางนั้น เจ็บซรวดแท้คือเสี้ยนเสียบทรวง (ฮุ่ง). -
ซเร
แปลว่า : เซ พลาด อย่างว่า อย่ามาตั๋วให้หล้มตกหล่มดินทราย ตั๋วให้กำดินทรายหว่านลงในน้ำ เฮ็ดให้เฮียมตกหล้มตกตมทังหล่ม ตั๋วให้คาดลาดล้มกลางบ้านมื่นซเร (ผญา). -
ซวง
แปลว่า : กะหูด เครื่องดักปลาชนิดหนึ่งสานด้วยไม้ไผ่ ปากบานก้นสอบสำหรับวางไว้ทางน้ำไหล เพื่อดักเอาปลาในเวลาน้ำลดลงเรียก ซวง. -
ซวง
แปลว่า : งูใหญ่ มีในวรรณคดีอีสานเรื่องสังข์ศิลป์ชัย อย่างว่า ที่นั้นมีสรพิษฮ้ายตัวขนาดงูซวง มันก็เทียวระวังขงเขตดงดอยกว้าง คอยเห็นซวงหลายล้นฮังฮามหลายหลาก ยาวฮอดฮ้อยประมาณเส้นเชือกงัว ตาแดงเข้มคือแสงสุริเยศ เพินพ่นเอ้าอายฮ้อนเฮ่งไฟ (สังข์). -
ซวง
แปลว่า : รูปงูที่มีลักษณะคล้ายงูซวง มีขนาดยาวแค่นิ้วชี้ เกิดที่ต้นขาหรือที่อวัยวะเพศหญิง เวลาจะให้โทษรูปงูจะสีดำคล้ำ หญิงใดที่มีรูปงูซวงดังกล่าวจะเป็นหญิงเลี้ยงลูกยาก ตราบใดที่ยังไม่แก้ไขจะเลี้ยงลูกให้โตไม่ได้เลย.