ภาษาอีสานทั้งหมด 8296 - 8305 จาก 17431
-
ลงนา
แปลว่า : เริ่มทำนา นาของคนโบราณอีสานอยู่ห่างไกลจากบ้าน ต้องปลูกเรือนที่พักไว้ที่หัวนาเรียก เถียงนา นาโบราณมักจะมีผีเฝ้า จึงต้องทำการเตรียมข้าวปลาอาหาร ไปเลี้ยงผีเพื่อให้ปกปักรักษา ทั้งคนและสัตว์ให้อยู่ดีมีสุข. -
ลงผี
แปลว่า : เชิญผีให้มาสิงอยู่ในคน เรียก ลงผี ในสมัยโบราณยามเจ็บป่วย รักษาด้วยหยุกยาไม่หาย ก้เชิญผีให้มาช่วยรักษา ป่าดงพงไพรมีต้นไม้ใหญ่ๆ มีสรรพสัตว์อุดมสมบูรณ์ก็เพราะเชิญผีมาเฝ้าดูแลรักษา เช่น ผีปู่ตา" -
ลงล่าง
แปลว่า : ใต้ถุนเรียก ล่าง ใต้ล่าง ใต้ถุน ก็ว่า ลงใต้ถุนเรียก ลงล่าง อย่างว่า ชะพาบพร้อมนบนาถชุลีกร เฮาจักคลาเชียงทองสั่งสูวันนี้ บุญมีขึ้นแท่นเมืองท้าวกว่าบ่ฮู้กี่ส่ำช้างงาค้อมอยู่ถุน (ฮุ่ง). -
ลงเลข
แปลว่า : การดูหมอเรียก ลงเลข เลขที่คนโบราณใช้ดูเรียก เลขหางหมา การดูหมอเป็นประเพณีที่นิยมกันมาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ พระเจ้ากุศราชเจ้าเมืองนครเป็งจาลก็เคยใช้ดูชะตาของมเหสี. -
ลงโฮง
แปลว่า : สถานที่ทำงานของเจ้าเมือง เรียก โฮง เจ้าเมืองลงทำงานเกี่ยวกับเมือง เรียก ลงโฮง. -
ลด
แปลว่า : ปลง วาง ปลงเครื่องเรียก ลดเครื่อง อย่างว่า ลดเครื่องช้างลงล้างท่าเพียง (กาไก). -
ลดคาบ
แปลว่า : คาบคือ ร่างกาย ลดคาบคือ ตาย อย่างว่า เป้นเพื่อสมภารเจ้าผาแดงลดคาบ (ผาแดง). -
ลดชั่ว
แปลว่า : สิ้นลมหายใจ เรียก ลดชั่ว คือตาย อย่างว่า ลดชั่วเมี้ยนเมือสู่นะฮกเพราะเขาทำปาปังบาปเวรนำเกี้ยว (กาไก). -
ลน
แปลว่า : ทำให้อ่อนด้วยไฟ เรียก ลน ลนลวบ ลวบลน ก็ว่า อย่างว่า เลือดพุ่งพ้นไฟล้านลวบลน (กา). -
ล้น
แปลว่า : ท่วม เต็ม มาก อย่างว่า พอเมื่อวันเวียนค้ายคลาสีแสงต่ำ เหมือยเร่งล้นพรมพั้วกาบกระจวน (กาไก) ฟันกายข้างแขนขวาเขินขาด เลือดหลั่งล้นลงเท้าทั่วธะรา (สังข์) น้ำล้นลี่ไหลไวไว น้ำล้นไซไหลจ้นจ้น น้ำล้นก้นผู้สาวส่ำน้อยเป็นบ้าป่วงบ่เซา (กลอน).