ภาษาอีสานมาใหม่ 14671 - 14680 จาก 17431
-
กู่
แปลว่า : อาศรม, ศาลา, ปราสาทที่มียอดสูง อย่างว่า ทันที่คำเหลืองเหลื้อมพรายพรายแก้วกู่ที่นั้นท้าวยี่ผู้แพงล้านพ่อฮา หั้นแล้ว (ฮุ่ง) -
กุลา
แปลว่า : ทุ่งใหญ่ เรียกท่งกุลาฮ้องไห้ พยัคฆภูมิ ทุ่งปู่ป๋าหลานก็ว่า ที่เรียกพยัคฆภูมิน่าจะเป็นเพราะมีดงใหญ่ใกล้ทุ่งที่เต็มไปด้วยสัตว์ดุร้าย ที่เรียกท่งปู่ป๋าหลาน คงจะหมายเอาปู่กับหลานเดินข้ามทุ่งนี้ เมื่อปู่จะคอยหลานก็กลัวจะค่ำมืดเสียก่อน ต้องรีบเดินจึงทิ้งหลานไว้ -
กิน
แปลว่า : กินหมายถึงทั้งกินทั้งใช้สอย อย่างว่า กินของตัวเองทำให้คนอื่น เรียก กินข้าวโตโสความเพิ่น กินพร่ำเพรื่อ เรียก กินมำมำ กินไม่รู้จักแบ่งปัน เรียก กินผู้เดียวงูเขียวเกี้ยว กินไม่รู้จักอิ่ม เรียก กินได้ไส้ยาว กินข้าวไม่ใส่กับ เรียก กินในดอก กินดายดอก ก็ว่า -
เข้าหนม
แปลว่า : ขนมที่ทำด้วยข้าวหรือแป้งผสมน้ำอ้อยหรือน้ำตาล มีชื่อเรียกตามชนิดของมัน แต่เมื่อรวมแล้วเรียก เข้าหนม. -
ข้าวสาก
แปลว่า : ข้าวที่ถวายพระสงฆ์ด้วยการจับสลากถวาย การทำบุญข้าวสากปรารภเหตุเหมือนข้าวประดับดิน แต่ทำในรุ่งอรุณของวันเพ็ญเดือนสิบ เป็นประเพณีที่สำคัญของชาวอีสาน. -
เข้าสัตตุ
แปลว่า : ข้าวตู ข้าวเหนียวนึ่งตากให้แห้งแล้วตำเคล้ากับน้ำอ้อยหรือน้ำตาลมี ๒ ชนิด ชนิดที่เป็นก้อนเรียก สัตตุก้อน เป็นผลเรียก สัตตุผล ข้าวสองชนิดนี้ใช้เป็นสะเบียงเดินทางไกลหรือไปทางเรือ. -
เข้าเลียนเม็ด
แปลว่า : ขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวนึ่ง อัดลงในไม้แบบกลมหรือเหลี่ยม ตากแห้งแล้วนำมาทอดน้ำมัน หยอดน้ำอ้อยหรือน้ำตาล เรียก เข้าเลียนเม็ด เข้าเรียงเม็ด เข้านางเล็ด ก็ว่า. -
เข้าล้าน
แปลว่า : ภูเขาทั้งสูงใหญ่และกว้างขวาง เรียก เขาล้าน อย่างว่า บาก็จัดฮีบฮ้อนเยียวฮุ่งฮามการ นางก็เดินดอมหลานดุ่งทางทังเยื้อน เขียวคืนพ้นทวารทองท้าวบาป ผ่อเห็นเดือนด่วนขึ้นเขาล้านส่องใส (สังข์). -
เข้ามธุปายาส
แปลว่า : ข้าวเหนียวนึ่งที่ระคนด้วยน้ำผึ้ง น้ำอ้อยและน้ำนมวัว เป็นข้าวที่มีรสอร่อย เช่น ข้าวมธุปายาสที่นางสุชาดาทำถวายพระพุทธเจ้าก่อนที่จะได้ตรัสรู้เรียก เข้ามธุปายาส. -
เข้าพอง
แปลว่า : ข้าวเหนียวนึ่งตากแห้ง คั่วให้เม็ดพอง อัดเป็นแผ่นกลม แล้วหยอดน้ำอ้อยหรือน้ำตาลเป็นวงกลม เรียก เข้าพอง.