ภาษาอีสานมาใหม่ 6541 - 6550 จาก 17431
-
ฮ้าง
แปลว่า : ทอดทิ้ง จากไป เมียที่ผัวทอดทิ้ง เรียก แม่ฮ้าง ผัวที่เมียทอดทิ้ง เรียก พ่อฮ้าง หนุ่มสาวที่รักกันแล้วทอดทิ้งกันไป เรียก ฮ้างชู้ บ้านที่คนทอดทิ้ง เรียก บ้านฮ้าง เรือนที่ไม่มีคนอยู่อาศัย เรียก เฮือนฮ้าง วัดที่ไม่มีพระสงฆ์อยู่ เรียก วัดฮ้าง อย่างว่า ญิงชายฮู้เฮียงกลการย่อยโชค ส่ำฮ้างฮามหม้ายหมู่สะเทิน (สังข์) คันหากมีผัวแล้วบ่กลัวใผอย่าฟ้าวว่า บาดห่าเป็นฮ้างหม้ายชิมาโอ้ใส่เขา (ผญา). -
ฮ่าง
แปลว่า : คนมั่งมี คนโบราณเรียก คนฮ่างมี ฮั่งมี มั่งมี ก็ว่า อย่างว่า คนจนไข้สามปีบ่ฮู้เมื่อ คนฮั่งไข้สามมื้อฮู้ทั่วเมือง (บ.). -
ฮ่าง
แปลว่า : เรื่องราว อย่างว่า ภูชัยท้างธรงเคียดคุงทวง ไลเชียงหลวงดุ่งนำนางแก้ว ปุนดั่งวิสัยด้ามโดยเฮาฮู้ฮ่าง จักใคร่ปุนแปรม้าง เอาได้ดั่งรือ พระเอย (สังข์) ชะชื่นพุ้นเกวียนแก่แถนลอ ทังเลิงเล็มมาดแถนหลายท้าว อันนี้พอแทนให้ผลควรฮู้ฮ่าง อันแต่พลท่านเจ้าลือล้ำเอนกนอง (ฮุ่ง). -
ฺฮ่าง
แปลว่า : รูป ร่าง ลักษณะ อย่างว่า อันแต่ลวงชายล้ำปถพีพื้นโลก เฮานี้ ใผจักมามอดม้างมรณ์อ้ายอย่าหวัง มันก็วิตกย้านเยียวนางแหนงหน่าย เห็นฮ่างฮ้ายมารเถ้าถ่ายโฉม (สังข์) บางพ่องยังอยู่ช้อนเปื้องปีกเชยชม ก็มี ลางตัวยังพลอยหลงเผ่าเดียวเดินผ้าย วันนี้คือดั่งอวนจอมเจ้าเจียระฮมนิราศ จริงแล้ว เห็นฮ่างฮ้ายคือน้องปีกนาง (ฮุ่ง). -
ฮาง
แปลว่า : ของที่ให้ตอบแทนความดีความชอบ เรียก ฮางวัล อย่างว่า สูนี้เสียแฮงเลี้ยงฮางวัลกูแจก (กา) ลูกไพร่พร้อมพวงไห้หุ่มคอน ลุงฮางวัลคู่แหวนผืนผ้า กับทังพลายสารแก้วงางอนมวลมอบ ยืนโยชน์เถ้าอย่าช้าซู่ปี (ฮุ่ง). -
ฮาง
แปลว่า : ชื่อเงินตราสมัยโบราณทำด้วยแร่เงินแท้ น้ำหนัก ๖ ตำลึงกับ ๖ สลึง มีรูปอักษรจีน ๒ ตัว คล้ายรางหมู เรียก เงินฮาง. -
ฮาง
แปลว่า : ข้าวที่เกี่ยวขณะยังไม่แก่เต็มที่เอามาคั่วให้สุก ตำแล้วจึงเอาไปนึ่ง เรียก เข้าฮาง. -
ฮาง
แปลว่า : รางน้ำ ไม้ที่ขุดเป็นร่องสำหรับรองน้ำชายคา เรียก ฮางลิน อย่างว่า ฮางลินประดับอ่างทองเทน้ำ (เวส-กลอน) รางสำหรับหดสรงเจ้านายหรือพระเถระ เรียก ฮางสรงน้ำ อย่างว่า ควรที่ปุนฮางสรงแต่งสินทะไลล้าง (กา). -
ฮาง
แปลว่า : ไม้แก่นที่ขุดเป็นร่องสำหรับใส่อาหารเลี้ยงสัตว์ เรียก ฮาง เช่น ฮางหมู ฮางเป็ด ฮางไก่ รางสำหรับปลูกผักประเภทชูรส เรียก ฮาง เช่น ฮางผักบั่ว ฮางผักชี ฮางผักแป้น ฮางผักแชะแงะ ฮางผักเทียม อย่างว่า กลองบ่มีหนังหุ้มชิเป็นฮางผักบั่ว มีหัวผมบ่พร้อมเขาชิเอิ้นเดิ่นเหา (ย่า). -
ฮากเมือง
แปลว่า : หมอดู หมอดูโบราณ เรียก ฮากเมือง เพราะพวกหมอดูอาจทำนายโชคชะตาราศีของบ้านเมืองได้ เพราะหมอดูเขามีหลักเกณฑ์ในการดูเลขผานาที เพียงแต่มองขึ้นบนท้องฟ้า เห็นดาวดวงใดดวงหนึ่ง เช่น ดาวพิดานเมือง เขาจะทายทันทีว่าบ้านจะเดือดร้อนเพราะข้าศึกศัตรูหรือจะเจริญรุ่งเรือง ถ้ามองไปดูดาวหมูชัง ซึ่งดาวดวงนี้อยู่บนท้องฟ้าทางทิศตะวันตก ถ้าดาวดวงนี้ใสเขาจะทายว่าหมูขึ้นราคาแล้ว ดังนี้เป็นต้น หมอดูคนโบราณจึงเรียกคนประเภทนี้ว่า ฮากเมือง.