ภาษาอีสานมาใหม่ 6578 - 6587 จาก 17431
-
ฮักษา
แปลว่า : รักษา อย่างว่า เทพท่อนท้าวฮักษานาถภูมี ชุมกันคึดฮุ่งหวานเห็นแจ้ง อันว่าภูธรท้าวเวรหลังเวียนคอบ ก็จิ่งวางท่อนท้าวทานให้แก่มาร (สังข์) ชอบว่าบุญพร่ำพร้อมเคยคู่บุตตา มีญิงชายอย่านำเป็นอ้าย ขันค่อยฮักษาเจ้าผัวตนจอมขนาด นั้นเนอ การที่ฮ้อนยาแฝดอย่าเฮียน (ฮุ่ง). -
ฮักพิ่ง
แปลว่า : ลำเอียง เรียก ฮักพิ่ง ฮักพิ่งคืออคติ อคติมี ๔ อย่างคือ ฮักพิ่งเพราะรักเรียก ฉันทาคติ ฮักพิ่งเพราะชังเรียก โทสาคติ ฮักพิ่งเพราะกลัวเรียก ภยาคติ ฮักพิ่งเพราะหลงเรียก โมหาคติ. -
ฮ่อย
แปลว่า : ชื่อนกชนิดหนึ่งจำพวกนกกด เรียก นกกดฮ่อย นกกดไฟ ก็ว่า ที่เรียกนกกดฮ่อยคงเรียกตามเสียงที่มันร้อง ฮ่อยฮ่อย. -
ฮ้อยฮ้อย
แปลว่า : เชือกเส้นเล็กและยาว ล่ามวัวหรือควายไว้กับหลัก เวลาเชือกขาดวัวหรือควายจะลากเชือกไ เรียก แก่ฮ้อยฮ้อย ถ้าเชือกใหญ่ ว่า ฮ้วยฮ้วย. -
ฮะฮาบ
แปลว่า : ยิง แทง อย่างว่า ทุกสิ่งฮู้คนมากมัวยำ เจียมแต่มาจอมฮะฮาบศรตูไว้ ลำลำหลิ้นหลายกลการแข่ง หลบอย่าแล้วทูลไท้ที่สถาน (ฮุ่ง) สองจากห้องไป่แมนศัตรู โจรก็พาทีนำที่บาไท้ท้าว กางกงเยื้องแยงยิงฮะฮาบ เฮวฮีบฮ้อนฟังฮ้ายเฟื่องหาย (ฮุ่ง). -
ฮอย
แปลว่า : ชะรอย ผิว่า ถ้าว่า แม้ว่า อย่างว่า ฝูงพี่น้องเห็นฮ่างฮอยหัว ลอนว่าไกลตากูตู่คอนคนบ้า นั้นรือ เมื่อนั้นฮมฮมพร้อมสาวศรีสงวนบ่าว อย่าว่าข้าท่านไท้ใจแจงโลบลวง (สังข์) ไย่ไย่ล้นเหลือข่วงเชียงจวง พอที่ผลควรคึดคั่งใจจอมไท้ เมื่อนั้นเร็งโญไท้พรมยวงต้านพี่ เห็นที่แกวมากล้นฮอยไฮ้ฮูปงาม (ฮุ่ง). -
ฮอย
แปลว่า : รอย เครื่องหมายปรากฏอยู่ตามสถานที่ต่างๆ เรียก ฮอย เช่น ฮอยขีด ฮอยเขียน ฮอยตีน ฮอยมือ ฮอยแต้ม ฮอยแต่ง อย่างว่า นำฮอยตา วาฮอยปู่ นำฮอยปู่ กู้ฮอยพ่อ (ภาษิต) เชื้อชาติม้าบ่มีหลีกทางกระแส ตีตามลมบ่เห็นฮอยเต้น (ผญา) ว่าแม่นเสือกินหรื้อสังบ่เห็นฮอยลาก ว่าแม่นนากกินหรื้อสังบ่เห็นฮอยแก่ หรือแม่นเงือกปากแหล้แข้ปากกว้างเอาน้องเข้าเวิ่นวัง (ผญา) ลัดแผ่นพื้นเขาขาดทะลายลง ฮอยพลายสารหล่มไปเป็นส้าง ฮอยนั้นอัศจรรย์แท้สามวายังหย่อม ภูวนาถท้าวทวยก้าวไต่ตาม (สังข์). -
ฮ่อม
แปลว่า : ช่อง ทาง อย่างว่า สอนบ่เป็นประโยชน์แท้ผิดฮ่อมอวิสัย ควรกูไลนครเสียบวชสมณ์แสวงดั้น ผิจักเป็นคหัสถ์ฮู้โพยมีพันเยื่อง เยียวจักแค้นคั่งไหม้หมองต้องตื่มมา (สังข์) ผ่อเห็นฮำฮ่อนเบี้ยบานแบ่งใบใส เทียวทางไกลหมื่นถันแถวภ้อง หลึมเขาขั้นผาใดดูฮาบ บ่ฮู้กี่หลั่นห้องเหวห้วยฮ่อมเขา (ฮุ่ง) เลื่อนเลื่อนน้ำต้องตาดตื่นผา พุ้นเยอ ไสวบดฮ่มซางเชิงห้วย ผาอาขึ้นภูสูงแสนง่อน ทางท่องเลี้ยวเถิงห้วยฮ่อมชัน (ฮุ่ง). -
ฮ่อม
แปลว่า : พวก หมู่ เหล่า อยู่กินหลับนอนร่วมกันได้ เรียก ฮ่อมเดียวกัน พวกหมู่เหล่าเดียวกัน ก็ว่า อย่างว่า กากับนกเค้าบ่เข้าฮ่อมเดียวกัน หนูกับแมวบ่อยู่นำกันได้ หมีกับไม้ผันทะนังค้อป่า จอนฟอนกับเห่าห้อมบ่มีมื้อชิถืกกัน (กลอน). -
ฮอม
แปลว่า : จวน ใกล้ เช่น ใกล้สว่าง เรียก ฮอมชิแจ้ง จวนจะถึง เรียก ฮอมชิฮอด ใกล้จะตาย เรียก ฮอมชิตาย อย่างว่า หมอว่าเจ้าจักได้ผ่านพื้นเมืองใหญ่ทังปวง เห็นที่สายสินฮอมฮอดเฮาแถวถ้อง ยังเล่าเห็นสองเจ้าขุนหลวงขาวเผือก พลพวกพ้องดอมได้แต่ควร (ฮุ่ง).