ป่าชุมชนศิลาแลง
พื้นที่ทั้งหมด 10,125 ไร่ เป็นการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ห่างจากที่ทำการองค์การบริหารส่วนตำบลศิลาแลง 3 กิโลเมตร ศิลาแลงเป็นตำบลหนึ่งในอำเภอปัว จังหวัดน่าน มีพื้นที่ 98 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุม 7 หมู่บ้าน โดยมีพื้นที่ป่าชุมชน 10,125 ไร่ มีประชากรจำนวน 7,485 คน ซึ่งส่วนใหญ่มีเชื้อสายไทลื้อ ศิลาแลงถูกยกสถานะเป็นตำบล ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2506 ชุมชนศิลาแลงมีความสัมพันธ์กับป่ามาแต่อดีต ในช่วงป่าอุดมสมบูรณ์มีผู้คนที่อาศัยอยู่น้อย ส่วนใหญ่เป็นชาวไทลื้อที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ริมแม่น้ำกูน ซึ่งมีการอพยพหาทำเลที่ทำกินใหม่เป็นระยะๆ ต่อมาได้เริ่มทำนาและบุกเบิกระบบเหมืองฝาย นอกจากนี้ ยังมีการหาของป่าและล่าสัตว์ในบริเวณป่าใกล้เคียง โดยในช่วงหลังมีการรุกรานป่ามากขึ้น จุดเร่งของการทำลายป่ามากขึ้น คือ ช่วงที่มีการอพยพชาวเขา (ปี พ.ศ. 2508 – 2512) ซึ่งเป็นช่วงที่รัฐบาลทหารใช้วิธีการ “แยกสลายพรรคคอมมิวนิสต์” โดยได้อพยพชาวเขาบนดอยภูคาไปอยู่ในสถานที่ที่ทหารสามารถดูแลได้ ชาวเขาเหล่านี้ได้เปิดป่าใหม่เพื่อเพาะปลูกในการเลี้ยงชีพ และตัดไม้เพื่อสร้างที่อยู่อาศัย แม้ชาวไทยลื้อเองก็เปลี่ยนความคิด จากเดิมใช้ไม้ไผ่มาเป็นไม้เนื้อแข็ง และเปลี่ยนการมุงหลังคาด้วยจากเป็นมุงหลังคาด้วยกระเบื้อง คนเมืองก็รุกพื้นที่ป่าบนดอยมากขึ้น ทั้งเพื่อเพิ่มที่ทำกินและการตัดไม้แปรรูปขาย ต่อมารัฐได้ให้สัมปทานการทำไม้แก่เอกชน ทำให้พื้นที่ป่าลดลงมากยิ่งขึ้น จนกระทั่งช่วง ปี พ.ศ. 2510 พ่อหลวงเมืองดีปรีดาวงศ์ (ปี พ.ศ. 2510 – 2520) กำนันตำบลศิลาแลง ได้ขอความร่วมมือให้สภาตำบลออกกฎห้ามตัดไม้ริมแม่น้ำและลำห้วย ปีแรกๆ เริ่มที่ห้าสิบเมตรจากริมห้วย และต่อมาได้ขยายจนถึง 150 เมตร เมื่อเวลาผ่านไปเพียง 5 – 6 ปี ในที่สุดก็มีข้อกำหนดห้ามตัดไม้โดยสิ้นเชิง ต่อมาในช่วงพ่อหลวงธวัช ยั่งยืน (ปี พ.ศ. 2520 – 2534) มีการฝ่าฝืนกฎเกณฑ์เกิดขึ้น จึงมีการจัดระบบการตรวจป่า พร้อมทั้งยืดหยุ่นให้ขออนุญาตตัดไม้ได้จำนวนหนึ่งเพื่อใช้ในสิ่งที่จำเป็น พร้อมทั้งออกกฎเรื่องการห้ามทำไร่เลื่อนลอย
บ้านดอนไชย ตำบล/แขวงศิลาแลง อำเภอ/เขตปัว
