วัดมหาธาตุเจดีย์ (วัดพระใหญ่)

ตั้งอยู่ในวัดมหาธาตุเจดีย์ บ้านดอนแก้ว ตำบลกุมภวาปี อำเภอกุมภวาปี เป็นเจดีย์รูปทรงสี่เหลี่ยมคล้ายพระธาตุพนม สูงประมาณ 18 วาเศษ กว้างด้านละ 6 วา 2 ศอก มีบันไดขึ้นลงสองด้านคือ ด้านทิศตะวันออก และด้านทิศตะวันตก สร้างเป็นลักษณะสองชั้น แต่ละชั้นมีภาพสลักเกี่ยวกับพระพุทธประวัติ เรื่อง นรก สวรรค์ วัสดุที่ใช้ก่อสร้างเป็นหินทราย รูปทรงเหลี่ยม ยาวประมาณ 1 ศอก รอบนอกฉาบด้วยปูน ซึ่งน่าจะเป็นการซ่อมแซมภายหลัง มีผู้สันนิษฐานว่า พระมหาธาตุเจดีย์ สร้างขึ้นเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 11-13 เพราะวัสดุที่ใช้ก่อสร้างเป็นหินทราย รวมทั้งภาพที่แกะสลักเป็นฝีมือของคนในสมัยทวารวดีตอนปลาย หรือสมัยลพบุรีตอนต้น รอบองค์พระมหาธาตุเจดีย์มีใบเสมา และเสาหินตั้งอยู่ทั้งแปดทิศ มีลักษณะเป็นแปดเหลี่ยมบ้าง แบนบ้าง สูงตั้งแต่ 2 – 4 เมตร ปัจจุบันศิลปกรรมเหล่านี้ ตั้งอยู่ห่างจากองค์พระธาตุ 2 – 20 เส้น ตามตำนานกล่าวว่า พระเจดีย์องค์สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่เก็บอัฐิของพระอรหันต์องค์หนึ่ง ซึ่งเดินทางไปนมัสการพระธาตุพนมแล้ว ผ่านมายังหมู่บ้านนี้เกิดอาพาธดับขันธ์ ณ ที่นี้ ชาวบ้านดอนแก้ว และชาวอำเภอกุมภวาปี จะจัดให้มีงานประเพณีที่วัดพระมหาธาตุเจดีย์ บ้านดอนแก้ว เป็นประจำทุกปี โดยการทำบุญสรงน้ำ ในวันเสาร์-อาทิตย์ แรก หลังวันสรงกราน