ผญา คันเจ้าได้ขี่ซ่าง กั้งฮ่มสัปทน
ถ้าได้เป็นใหญ่นั่งช้าง กางสัปทน ก็อย่าลืมคนจน ผู้อยู่บนจอมปลวก คอยเการิ้นเหลือบ หมายถึง ได้เป็นใหญ่แล้ว อย่าลืมตัว อย่าลืมประชาชน
คลังบทความ หน้า 29
ผญา สิถ่มน้ำลายให้เหลียวเบิ่งป่อง
จะถ่มน้ำลาย ให้มองดูรู จะกระโดดข้ามร่องน้ำ ให้มองดูหนาม หมายถึง จะทำอะไร ก็ให้ทำด้วยความรอบคอบ
ผญา คันบ่ออกจากบ้าน บ่เห็นด่านแดนไกล
ถ้าไม่ออกจากบ้าน ก็ไม่เห็นป่าและบ้านเมืองอื่น ถ้าไม่ไปศึกษาเล่าเรียน ก็ไม่มีความรู้
หมายถึง:: อย่าปิดโลกทัศน์ตัวเอง การเรียนรู้ หาได้จากทุกหนทุกแห่ง
ผญา เถิงสิมีความฮู้ พาโลเฮ็ดบ่แม้น
ถึงจะมีความรู้ แต่เป็นพาลทำสิ่งไม่ถูกต้อง อุปมาเช่นความรู้เท่าแผ่นฟ้า ความบ้าก็เท่าแผ่นดิน หมายถึง มีความรู้แล้ว อย่าใช้ความรู้ในทางที่ผิดทำนองคลองธรรม
ผญา เห็นว่ามีสุขแล้ว ผักตำนินบ่อยากเบิ่ง
ได้ดีมีสุขแล้ว ผักตำลึงก็ไม่อยากมอง ได้กินชิ้นเนื้อแล้ว ปลาบู่ก็ไม่อยากเหลียวดู
หมายถึง ได้ดีมีสุขแล้ว อย่าลืมตัว อย่าลืมญาติพี่น้อง
ผญา เห็นว่ามีสุขแล้ว บ่เหลียวแลพวกเพื่อน
ถ้าได้ดีมีสุขแล้ว ไม่เหลียวแลเพื่อนพ้อง ถึงคราวตกยากมา จะหันหน้าไปพึ่งใคร
หมายถึงได้ดีมีสุขแล้ว อย่าลืมตัว อย่าลืมหมู่พวกเพื่อนฝูง
ผญา แนวว่าทองคำนี้ ตกดินบ่หมองหม่น
ธรรมชาติทองคำ ตกดินไม่หม่นหมอง ถูกห่อหุ้มด้วยผ้าขี้ริ้ว ก็ยังผุดผ่องดังเดิม หมายถึง คนจิตใจงาม มีศีลธรรม อยู่ที่ไหนก็งาม
ผญา เห็นหางยาวพ่วงพ้อย อย่าฟ่าวว่าปลาไหล
แค่เห็นเพียงตัวกลมหางยาว อย่าเพิ่งว่าเป็นปลาไหล เพราะหากเป็นงูแล้วไซร้ มันจะขบกัดเอาได้ หมายถึง อย่าทำอะไรด้วยความผลีผลาม พลาดพลั้งไปจะแก้ไขไม่ทันการณ์
ผญา ได้ยินป่าวๆฮ้อง งัวเจ้าของอย่าฟ่าวว่า
แค่เพียงได้ยินเสียงร้องคุ้นๆ อย่าเพิ่งว่าเป็นวัวของตน เพราะหากเป็นเสือแล้วไซร้ มันจะกัดเอาได้หมายถึง อย่าทำอะไรด้วยความประมาท พลาดพลั้งไปจะแก้ไขไม่ทันการณ์
ผญา คันเจ้าได้อยู่ยอดฟ้าผาสาทประดับมุข
หากได้อยู่อาศัยในปราสาทประดับมุข อย่าได้ลืมเหล่าคนทุกข์ ซึ่งทำนา ขี่ควาย หมายถึงได้เป็นใหญ่แล้ว อย่าหลงอำนาจ อย่าลืมราษฎร
ผญา ในโลกนี้บ่ห่อนอยู่เดียวเป็น อยู่แต่คนเดียวดาย
ในโลกนี้ ไม่ใช่มีเพียงเราคนเดียว อยู่ตัวคนเดียว ก็เป็นบ้านเมืองไม่ได้ หมายถึง อย่าคิดว่าตนเก่งกว่าคนอื่น จนไม่ยอมลดตัวคบหาใคร
ผญา คันว่ามีผืนผ้า บ่หาแพรพาดบ่า
มีผ้านุ่งแล้ว หากไม่มีผ้าแพรสไบประดับด้วย ก็ขัดตา ไม่น่าดู หมายถึง ควรคบหาคนอื่นไว้เป็นสหาย