การปลูกมะนาว ออกลูกนอกฤดูกาล

“เกลี้ยงแต่นอกทางในเป็นหมากเดื่อ หวานนอกเนื้อในส้มดั่งหมากนาว” จังซี่กะว่าเนาะพี่น้องเอ้ย สวัสดีพี่น้องทุกท่านครับ อีสานร้อยแปดมาอีกแล้ว พบปะกันเป็นประจำ และมื้อนี้สิมาในเรื่อง การปลูกมะนาว วัตถุดิบสำคัญในการปรุงอาหารให้มีรสชาติจัดจ้าน  การปลูกมะนาวให้ได้ผลผลิตตามต้องการ และวิธีการปลูกมะนาวให้ประสบความสำเร็จ จะต้องมีปัจจัยหลายอย่างประกอบกัน ทั้งองค์ความรู้ สภาพแวดล้อมต่าง ๆ ล่วนมีส่วนทำให้การปลูกมะนาวเป็นไปตามที่คาดหวัง

ปลูกมะนาวในครัวเรือน

มะนาว เป็นพืชสมุนไพรอย่างหนึ่งที่ให้รสชาติในเรื่องของความเปรี้ยวถึงขีดสุด ผลของมะนาวเมื่อคั้นน้ำมะนาวออกมาก็จะได้รสชาติความเปรี้ยวแบบเต็มพิกัด  สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลายเมนู ความเปรี้ยวของน้ำมะนาวจะให้ความเปรี้ยวที่อร่อยแตกต่างจากสิ่งที่ให้ความเปรี้ยวชนิดอื่น ๆ เพราะว่านอกจากจะเปรี้ยวแล้วยังมีกลิ่นหอมของน้ำมะนาวแบบธรรมชาติ ทำให้รสชาติของเมนูอาหารแต่ละเมนูแซบขึ้นไปอีก และอีกทั้งผิวของมะนาวที่ดูเหมือนว่าจะไม่มีประโยชน์ใดใดเลย ก็ยังสามารถนำมาทำเป็นสมุนไพรไล่แมลง มะนาวลูกเดียวมีประโยชน์และสรรพคุณต่าง ๆ มากมายกว่าที่คิด แถมยังเป็นที่ต้องการของตลาดมาก ๆ อีกด้วย

มะนาว

มะนาวเป็นที่ต้องการของตลาด ยิ่งบางช่วงฤดูกาลมะนาวจะยิ่งมีราคาแพงขึ้นมาก ๆ ชาวสวนที่ว่างงานมีพื้นที่มากเพียงพอที่จะปลูกอะไรบางอย่างได้ ก็เลือกลงทุนที่จะปลูกมะนาว เพราะมะนาวสามารถขายได้ราคาดี ผลออกง่าย เป็นสินค้าที่เป็นที่ต้องการมาก ๆ ซึ่งการปลูกมะนาวนั้นไม่ใช่เรื่องยากเลย เพราะบางครอบครัวบางบ้านก็ปลูกมะนาวเอาไว้ที่บ้านอยู่แล้ว ถึงแม้จะไม่ได้ปลูกเป็นสวนใหญ่ อาจจะแค่หนึ่งต้นหรือสองต้น ถ้าได้รับการดูแลเป็นอย่างดีก็สามารถกินผลได้ตลอดทั้งปีเลยทีเดียว วันนี้เกษตรอีสานจะมาแนะนำวิธีการปลูกมะนาวในวงบ่อปูนซีเมนต์กัน

มะนาวสารพัดประโยชน์

การคัดเลือกพันธุ์มะนาว

• เตรียมสายพันธุ์มะนาวที่เราต้องการปลูก สายพันธุ์ใดก็ตามที่ให้ลูกดกและเป็นที่ต้องการของตลาดจะขายออกได้ดีมาก ทั้งแบบกิ่งตอนและแบบกิ่งชำ แล้วแต่วิธีการปลูกมะนาวของแต่ละท่านว่าจะใช้กิ่งแบบไหนเพื่อการปลูกและขยายพันธุ์ต่อไป
• เลือกสายพันธุ์ที่ทนต่อโรค ทนต่อแมลง ออกดอกและติดผลง่าย
• มะนาวทุกสายพันธุ์สามารถบังคับให้ออกลูกนอกฤดูกาลได้
• มะนาวพันธุ์พิจิตร 1 และมะนาวแป้นรำไพ มะนาวแป้น มะนาวไข่ มะนาวหนัง มะนาวพันธุ์เหล่านี้ก็นิยมนำมาปลูกเช่นกัน

การคัดเลือกพันธุ์มะนาว

การเตรียมดินปลูกมะนาว

• ดินที่ต้องเตรียมสำหรับการปลูกมะนาวก็คือ ดินร่วน มูลสัตว์ เศษใบไม้ กากถั่วเขียว เพราะสิ่งเหล่านี้จะทำให้ดินดี เป็นปุ๋ยธรรมชาติช่วยให้ต้นมะนาวเจริญเติบโตได้เป็นอย่างดี
• หลายท่านอาจจะสงสัยว่าการปลูกมะนาวนั้นทำไมต้องใช้วงบ่อปูนซีเมนต์ในการปลูกมะนาว เหตุผลก็เพราะว่าเมื่อต้นมะนาวโตขึ้น รากของต้นมะนาวก็จะขยายต่อไปเรื่อยๆ การใช้วงบ่อปูนซีเมนต์เพื่อจำกัดการขยายไปเรื่อยๆของรากต้นมะนาว ต้นมะนาวก็จะดูดซึมน้ำและปุ๋ยได้ดีทำให้ออกผลดก เพราะว่าทั้งน้ำและปุ๋ยที่เราใส่เข้าไปก็จะยังคงอยู่ในอาณาเขตของวงบ่อปูนซีเมนต์ ทำให้ต้นมะนาวโตเร็ว
• ดินที่ถูกผสมมาแล้ว ทั้งมูลสัตว์ กากถั่วเขียว เศษใบไม้ เมื่อนำลงวงบ่อปูนซีเมนต์แล้ว ให้ถมเป็นหลังเต่าในลักษณะนูนเลยขึ้นขอบวงบ่อ เพื่อที่จะเผื่อเอาไว้เวลารดน้ำ เพราะหน้าดินจะยุบลงไปได้อีก
• อัตราดินร่วน 3 ส่วน ต่อปุ๋ยหมัก 2 ส่วน หรืออัตราดินร่วน 3 ส่วน ต่อปุ๋ยคอก 1 ส่วน

การเตรียมดินปลูกมะนาว

ใบไม้แห้งผสมดินปลูกมะนาว

การเตรียมวงบ่อปูนซีเมนต์ปลูกมะนาว

• วงบ่อซีเมนต์ที่จะใช้ในการปลูกมะนาว ควรมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 80 – 100 เซนติเมตร และมีแผ่นซีเมนต์ปิดที่ด้านล่างของบ่อ เพื่อป้องกันรากของมะนาวลงดิน แต่ไม่ต้องปิดด้วยปูน เพื่อให้ระบายน้ำได้ดี
• ระยะห่างของวงบ่อปูนซีเมนต์แต่ละบ่อควรห่างกัน 1.5 เมตร หรือ 2 เมตร

วงบ่อปูนซีเมนต์

ฝาปิดบ่อ

วิธีการปลูกมะนาว

• ขุดหลุมเล็ก ๆ ตรงกลาง แล้วนำต้นมะนาวมาปลูกแล้วกลบดิน
• นำไม้มาปักหลักและผูกกับต้นมะนาวเพื่อป้องกันไม่ให้ต้นมะนาวล้ม
• นำเศษหญ้าหรือฟางแห้งคลุมดิน
• รดน้ำให้ชุ่มแต่ไม่ถึงกับขัง

การเตรียมวงบ่อซีเมนต์

วิธีการปลูกต้นมะนาว

ปลูกมะนาวในบ่อซีเมนต์

การบำรุงและดูแลมะนาวหลังปลูก

• การรดน้ำให้มะนาว หลังจากปลูกแล้วควรมีการรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ โดยสังเกตไม่ให้แห้งหรือแฉะมากเกินไป อาจจะใช้ระบบน้ำหยด หรือสปริงเกอร์ก็ได้
• การใส่ปุ๋ยให้มะนาว ควรใส่ปุ๋ยคอกที่ย่อยสลายแล้วหรือปุ๋ยหมัก ในช่วงบังคับออกดอกออกผลใช้ปุ๋ย 12-24-12 ประมาณ 1 ช้อนแกง และรดน้ำเพื่อละลายทุกครั้งที่มีการใส่ปุ๋ย
• การตัดแต่งกิ่ง ควรตัดแต่งกิ่งที่ไม่สมบูรณ์ กิ่งที่ไม่เป็นระเบียบที่ซ้อนกันหลาย ๆ กิ่ง และตัดแต่งรอบพุ่มต้นมะนาว
• ทำไม้ค้ำกิ่งเพื่อให้น้ำหนักของลูกมะนาวโน้มจนทำให้กิ่งฉีกเสียหาย

การรดน้ำมะนาว

การป้องกันแมลงและศัตรูของมะนาว

โดยปกติแล้วการปลูกมะนาวก็มักจะมีศัตรูพืชหรือว่าแมลงเข้ามารบกวนอยู่บ่อยครั้ง หนอน เพลี้ย แก้ได้ด้วยการผสมยาในกระบอกฉีดเล็กๆเท่านั้นเพื่อเป็นการกำจัดศัตรูพืชเหล่านั้นให้หมดไปและที่สำคัญการปลูกมะนาว ควรปลูกให้ต้นมะนาวอยู่ในระยะห่างที่พอดีกันด้วยเช่นเดียวกัน

• โรคแคงเกอร์ เกิดจากแบคทีเรีย ทำให้ผลและใบเป็นสะเก็บแห้งสีน้ำตาล ป้องกันโดยตัดกิ่ง ใบ และผลที่เป็นโรคออกไป และเผาทำลาย และไม่ขยายพันธุ์จากต้นที่เคยเป็นโรคแคงเกอร์
• โรคยางไหล เกิดจากเชื้อรา การขาดน้ำ และขาดธาตุอาหาร อาการคือจะมียางไหลออกตามรอยแตกของเปลือก ควรตัดแต่งส่วนที่เป็นโรคออก และไม่ขยายพันธุ์จากต้นที่เป็นโรค
• โรครากและโคนเน่า เกิดจากปลูกมะนาวลึกเกินไป หรือมีน้ำขังในบ่อปูนที่ปลูก
• หนอนชอนใบ หนอนกินใบ เพลี้ยไฟ  ทำให้ใบมะนาวงอหงิกและต้นแคระแกร็น แมลงเหล่านี้จะต้องถูกกำจัดออกจากต้นเพื่อไม่ให้ลามไปต้นอื่น ๆ

หนอนชอนใบ

โรคแคงเกอร์

เทคนิคการปลูกมะนาวนอกฤดูกาล

• ช่วงเดือนกรกฎาคมบำรุงต้นให้สมบูรณ์
• ตัดรากมะนาวบริเวณโคนต้นที่งอกลงดินให้หมด
• เติมวัสดุผสมดินให้ในบ่อให้เต็ม และคลุมพลาสติกเพื่อป้องกันน้ำเข้าบ่อซีเมนต์
• งดให้น้ำจนมะนาวมีใบเหี่ยว และให้ใบร่วงประมาณ 1 ใน 5 ของต้น
• นำพลาสติกออก แล้วใส่ปุ๋ย 8-24-24 หรือ 15-15-15 ประมาณ 1 ช้อนแกง แล้วรดน้ำจนชุ่ม
• ดูแลตามปกติจนมะนาวออกดอกและติดผล ประมาณเดือนกันยายน-ตุลาคม

การปลูกมะนาวในวงบ่อปูนซีเมนต์

วิธีบังคับไม่ให้มะนาวออกลูก

การบังคับไม่ให้ต้นมะนาวออกลูกตามฤดูกาล เพื่อป้องกันราคามะนาวตกต่ำตามผลผลิตที่มีมาก และช่วยให้ต้นมะนาวมีความสมบูรณ์ เนื่องจากไม่ต้องนำสารอาหารไปเลี้ยงลูกมะนาว และจะเป็นการเตรียมสภาพต้นมะนาวให้มีความสมบูรณ์เพื่อที่จะออกดอกติดผลในช่วงนอกฤดูกาล ซึ่งช่วงนั้นมะนาวจะมีราคาสูง

• เด็ดดอกและลูกมะนาวที่ติดทิ้ง
• พ่นสารทางใบเพื่อยับยั้งไม่ให้ต้นมะนาวออกดอก
• สารที่ใช้คือ สารเอทธีฟอน ความเข้มข้น 200 มิลลิกรัมต่อลิต (ppm)
• พ่นบริเวณช่อดอกและผลอ่อนที่มีความหนาแน่น
• ควรพ่นในช่วงเช้าหรือเย็นที่ไม่มีแสงแดดจัด
• ควรปรึกษาเกษตรอำเภอ หมอดิน หรือผู้ที่มีความรู้ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายต่อต้นมะนาว

แหล่งอ้างอิง:

• เทคนิคการผลิตมะนาวนอกฤดูในภาชนะ มหาวิทยาลัยแม่โจ้
• เทคโนโลยีการผลิตมะนาวนอกฤดู (ในวงบ่อซีเมนต์) โดย สำนักงานเกษตรจังหวัดตราด
• เทคนิคการปลูกและบังคับให้มะนาวออกผลนอกฤดูกาล โดยไม่ใช้สาร โดย สำนักงานเกษตรอำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร
• มะนาวแป้น
• บุคคลผู้ให้ข้อมูล  นายวีรพล  ผานิตย์  อ.ทับคล้อ  จ.พิจิตร

ประกาศซื้อขายพันธุ์มะนาว และอุปกรณ์การปลูกมะนาว ฟรี ที่เว็บบอร์ดอีสานร้อยแปดดอทคอม