ภาษาอีสานทั้งหมด 10472 - 10481 จาก 17431
-
ออกใหม่
แปลว่า : ในเดือนหนึ่งๆ มี ๓๐ วันเป็นส่วนมาก สิบห้าวันแรกเป็นข้างขึ้น สิบห้าวันหลังเป็นข้างแรม ข้างขึ้นโบราณเรียก วันออกใหม่ คือวันที่พระจันทร์เริ่มสว่าง พอถึงออกใหม่สิบห้าค่ำพระจันทร์ก็สว่างเต็มดวง เรียก วันเพ็ง วันเพ็ญ ก็ว่า ส่วนวันข้างแรมเรียก วันดับ พระจันทร์อับแสงเริ่มตั้งแต่วันแรมหนึ่งค่ำไปพอถึงแรมสิบห้าค่ำก็ดับสนิท เรียกว่า เดือนดับ วันดับ ก็ว่า. -
ออกเฮือน
แปลว่า : ธรรมเนียมของชาวอีสานเมื่อลูกมีอายุพอจะแต่งงานได้ ก็จัดการแต่งงานให้ตามประเพณีนิยม ผู้หญิงที่แต่งงานแล้วต้องอยู่เลี้ยงดูพ่อแม่ ส่วนผู้ชายเมื่อแต่งงานไปอยู่ที่บ้านผู้หญิงเรียกว่า ไปเลี้ยงพ่อเถ้าแม่เถ้า อย่างว่า เอาลูกเขยมาอยู่เฮือนพ่อเถ้า ปานได้เข้าเต็มเล้าเต็มเยีย (ภาษิต) เพราะลูกเขยนั้นจะช่วยแบ่งเบาภาระธุระพ่อตาแม่ยาย ถ้ามีความจำเป็นจะต้องออกไปสร้างบ้านแปลงเฮือน ซึ่งโบราณเรียกว่า ออกเฮือน จะต้องได้รับความเห็นชอบจากพ่อแม่ของหญิงเสียก่อน. -
ออน
แปลว่า : พัด ลมพัด เรียก ลมออน อย่างว่า คบหนึ่งเดือนสามเสี้ยงลมออนไม้อ่อนมาแล้ว (สังข์) พ่างพ่างเหลื้อมดาวอว่ายลับภู ดีแก่ลมออนพัดเพิกตาวตีนถ้ำ ชะบูเนื้อนวลปรางไสยาสน์ เจ้ายี่ค้ำฮมเฮ้าฮอดเฮียม (ฮุ่ง). -
ออน
แปลว่า : หนี ไป หนีหรือไปเรียก ออน อย่างว่า ขวัญอย่าออนฮอดเฮือนเฮียงห้อง (ฮุ่ง). -
ออมอด
แปลว่า : ประหยัด การใช้จ่ายโดยประหยัด ไม่จำเป็นก็ไม่ใช้จ่าย เรียก ออมอด. -
อ่อมอ่อม
แปลว่า : เสียงดังเช่นนั้น เช่น เสียงพูดกันของคนสองคน คนอื่นฟังไม่ได้ยินเสียงเรียก เว้าอ่อมอ่อม. -
อ่อมอ่อย
แปลว่า : ลายเป็นจุดเล็กๆ เรียก ลายอ่อมอ่อย เช่น ลายของนกกะทา. -
อ่อมอ้อย
แปลว่า : อาการเดินไปของเด็กเล็ก เรียก ย่างอ่อมอ้อยอ่อมอ้อย. -
อ้อมแอ้ม
แปลว่า : ใกล้ ชิด ของที่อยู่ใกล้ชิดเรียก อยู่อ้อมแอ้ม. -
อ่อย
แปลว่า : ล่อ ล่อเรียก อ่อย เช่น ล่อลูกที่ร้องไห้ให้หายร้อง ล่อผัวที่โกรธให้หายโกรธ เรียก ล่อ อย่างว่า ลูกเจ้าไห้ให้เอานมเจ้าอ่อย ผัวเจ้าฮ้ายให้เอาก้นอ่อยเอา (ภาษิต) เอิ้นอ่อยให้สามเจ้าแล่นเอา (กา).