ภาษาอีสานทั้งหมด 10951 - 10960 จาก 17431
-
ฮา
แปลว่า : เราทั้งหลาย หมายถึง ตัวเรา ผู้ที่เราพูดด้วย หรือผู้ที่เราพูดถึง อย่างว่า เห็นหลากด้วยโดยฮูปราชสีห์ องค์หนึ่งเป็นหอยสังข์ชอบวรรณมณีล้ำ เมื่อนั้นองค์กษัตริย์เจ้าจานางน้องพี่ วิบากด้วยใดแท้แห่งฮา นี้เด (สังข์) ก็ท่อมัวเงาง้วนพิษแสบแสนที่ ฮอยว่าเจียมของหลังแต่ฮาแฮงสร้าง เทพีพร้อมนำคุณชูช่อย แต่นั้นง้อมม่วนผู้ธรรม์อ้างกล่าวเสงี่ยม (ฮุ่ง). -
ฮ่า
แปลว่า : พ่น เป่า พ่นหรือเป่าลมออกจากปากเรียก ฮ่าลม เช่น เมื่อเกิดอาการสลบใช้ปากเป่าลมเข้าที่หูเพื่อให้ฟื้นคืนมา อย่างว่า เมื่อนั้นนางนาถเจ้าฮู้เมื่อมัวกระหาย เป็นดั่งนอนหลับฝันตื่นตัวตนสะดุ้ง เนานอนค้างเหนือเพลาโพธิราช พระบาทเจ้าโจมน้องฮ่าหัว นางก็กลัวอายแท้เทพาหลิงล่ำ กูนี้ทำหม่อตื้นนอนกลิ้งก่ายพระองค์ แท้แล้ว (เวส-กลอน). -
ฮ้า
แปลว่า : ใหญ่ มาก ไฟกองใหญ่ เรียก ไฟกองฮ้า ควายที่ปล่อยไว้นานจนเปรียว เรียก ควายฮ้า ควายชนิดนี้จะลืมเจ้าของ จะขวิดเจ้าของถึงแก่ความตาย. -
ฮากกล้วย
แปลว่า : รากของต้นกล้วยที่หยั่งลงไปในพื้นดินเพื่อดูดเอาอาหารมาเลี้ยงลำต้น เรียก ฮากกล้วย. -
ซ่วงเฮือ
แปลว่า : การแข่งเรือ -
ปลาฮากกล้วย
แปลว่า : ปลาช่อนทราย ชื่อปลาชนิดหนึ่งมีลักษณะเหมือนรากกล้วย เรียก ปลาฮากกล้วย ปลาฮ่างกล้วย ก็ว่า. -
ฮากเมือง
แปลว่า : หมอดู หมอดูโบราณ เรียก ฮากเมือง เพราะพวกหมอดูอาจทำนายโชคชะตาราศีของบ้านเมืองได้ เพราะหมอดูเขามีหลักเกณฑ์ในการดูเลขผานาที เพียงแต่มองขึ้นบนท้องฟ้า เห็นดาวดวงใดดวงหนึ่ง เช่น ดาวพิดานเมือง เขาจะทายทันทีว่าบ้านจะเดือดร้อนเพราะข้าศึกศัตรูหรือจะเจริญรุ่งเรือง ถ้ามองไปดูดาวหมูชัง ซึ่งดาวดวงนี้อยู่บนท้องฟ้าทางทิศตะวันตก ถ้าดาวดวงนี้ใสเขาจะทายว่าหมูขึ้นราคาแล้ว ดังนี้เป็นต้น หมอดูคนโบราณจึงเรียกคนประเภทนี้ว่า ฮากเมือง. -
ฮาง
แปลว่า : ไม้แก่นที่ขุดเป็นร่องสำหรับใส่อาหารเลี้ยงสัตว์ เรียก ฮาง เช่น ฮางหมู ฮางเป็ด ฮางไก่ รางสำหรับปลูกผักประเภทชูรส เรียก ฮาง เช่น ฮางผักบั่ว ฮางผักชี ฮางผักแป้น ฮางผักแชะแงะ ฮางผักเทียม อย่างว่า กลองบ่มีหนังหุ้มชิเป็นฮางผักบั่ว มีหัวผมบ่พร้อมเขาชิเอิ้นเดิ่นเหา (ย่า). -
ฮาง
แปลว่า : รางน้ำ ไม้ที่ขุดเป็นร่องสำหรับรองน้ำชายคา เรียก ฮางลิน อย่างว่า ฮางลินประดับอ่างทองเทน้ำ (เวส-กลอน) รางสำหรับหดสรงเจ้านายหรือพระเถระ เรียก ฮางสรงน้ำ อย่างว่า ควรที่ปุนฮางสรงแต่งสินทะไลล้าง (กา). -
ฮาง
แปลว่า : ข้าวที่เกี่ยวขณะยังไม่แก่เต็มที่เอามาคั่วให้สุก ตำแล้วจึงเอาไปนึ่ง เรียก เข้าฮาง.