ภาษาอีสานทั้งหมด 11213 - 11222 จาก 17431
-
แฮกลาง
แปลว่า : ลางสังหรณ์ที่เกิดขึ้นบอกเหตุการณ์ล่วงหน้านั้น ถ้าเป็นลางดีผู้ประสพพบเห็นก็จะประสบโชคชัยสวัสดีตลอดไป ถ้าหากลางสังหรณ์นั้นบอกเหตุร้าย ผู้ประสพพบเห็นลางนั้นก็มักจะสบกับอันตราย เรื่องเหล่านี้ถ้าเราไม่สังเกตจะถือว่าเป็นเรื่องลมๆ แล้งๆ อย่างว่า ขออาชเจ้าจอมโลกหลิงดู คำเคืองมีท่อเดียวดูไฮ้ ขอพระทรงธรรมซ้ำกูร์ณาน้าวส่ง ผายโผดให้เฮืองฮู้แฮกลาง แด่ถ้อน (ฮุ่ง). -
แฮกเสี่ยว
แปลว่า : ผูกมิตร การผูกมิตร เรียก แฮกเสี่ยว คำว่า เสี่ยว ได้แก่ มิตร สหาย เพื่อน หรือ เกลอ การผูกเสี่ยวจะทำเป็นพิธีเสียเหล้าไหไก่ตัวเพื่อเลี้ยงดูกัน หรือคนสองคนเมื่อสมัครรักใคร่กันแล้วผูกข้อต่อแขนด้วยด้ายเพียงสองเส้นก็ได้ ผู้หญิงจะเป็นเสี่ยวกับผู้ชาย หรือผู้ชายจะเป็นเสี่ยวกับผู้หญิงก็ได้ ขออย่างเดียวขอให้รักสมัครสมานประสานสามัคคีกันไปจนตลอดชีวิต การผูกเสี่ยวเป็นประเพณีที่ชาวอีสานนับถือมาแต่ดึกดำบรรพ์ ผ๔้เป็นเจ้าของประเพณีนี้ก็คือบรรพบุรุษอีสาน ถือว่าท่านฉลาดและหลักแหลมนัก ถ้าโลกทั้งโลกเป็นมิตรสหายกัน เรื่องฆ่าตีบีฑ์โบยลักเล็กขโมยน้อย หรือเรื่องวิวาทบาดหมางแย่งอำนาจวาสนากันคงไม่เกิดขึ้นแน่ ถ้าคนในโลกนี้เกี่ยวข้องกันในการเป็นมิตรสหายกัน. -
แฮกเหล้น
แปลว่า : การทำงานทีแรกไม่ว่าจะทำอะไร เช่นจะทำไร่ไถนา ทำมาค้าขาย ทำราชกิจการบ้านเมือง กระทั่งการเล่นสาว ถ้าเริ่มไปเล่นแม่ฮ้างแม่หม้ายเมียตายไปสองสามคน ตั้งใจจะเอาเมียสาว บังเอิญเกิดไม่ชอบใจ ตกลงต้องได้แม่ฮ้างแม่หม้ายเป็นเมียอีกจนได้. -
แฮง
แปลว่า : กำลัง เรียก แฮง กำลังกาย เรียก แฮงกาย กำลังใจ เรียก แฮงใจ อย่างว่า พระบาทเจ้าคุ้มฮุ่งหาแฮง ก็บ่วางวิญญาณที่กระสันเสียได้ เพื่อคนิงเถิงแก้วกุมารีเจ็ดนาฏ บอกแก่อามาตย์ชั้นชุมฮู้ฮีตคลอง (สังข์) อันนั้นเชื้อแม่ฮ้างฉองคว่าเฮเมือง ภายในมีโรคาดั่งเฮาแฮงต้าน ลางนางเสื้อสะใบเหลืองเหลื้อมแฮ่ม ยามเมื่อไปคว่าบ้านกลน้อยแนบแอว (ฮุ่ง). -
ตื่มแฮง
แปลว่า : เพิ่มกำลัง อย่างว่า วอนอินตาตื่มแฮงโฮมฆ่า (สังข์). -
แฮงน้อย
แปลว่า : กำลังน้อย อย่างว่า เมื่อนั้นสีโหเห็นเหตุบาแฮงน้อย (สังข์). -
แฮ่ง
แปลว่า : ยิ่ง เกิน มาก อย่างว่า แฮ่งผู้ฮ้ายแฮ่งตื่มตดเหม็น แฮ่งดำแฮ่งติดตื่มลายทังแหล้ แฮ่งอึดแฮ่งอยากทังยากทังจน แฮ่งวนแฮ่งเวียนบ่มีทางไว้ (ย่า) เยื้อนยากเท้าทังแฮ่งโฮยแฮง เดินดอยหลวงกว่าไกลหรือใกล้ เลยเขียวขึ้นเขางอนเมือง่อน คึดแม่ป้าปุนให้ฮ่ำไฮ (สังข์) แฮ่งทุกข์แฮ่งซ้ำ หีบ้ำถืกโค็ยกิ (ภาษิต). -
แฮ้ง
แปลว่า : แร้ง ชื่อสัตว์จำพวกนกขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง เรียก แฮ้ง อย่างว่า เชื้อชาติแฮ้งบ่ห่อนเวิ่นนำแหลว แนวหงส์คำบ่ห่อนบินนำฮุ้ง (ผญา) มาบอกเจ้าอาออกอย่าคนิงฮ้อเถิ้น ไว้ช่างชายโทนทานมอบกาโกแฮ้ง เชิญเมือให้พระปิตาคองฮุ่ง หกส่ำพระพี่น้องเนาถ้าแค่ไพร แท้ดาย (สังข์) อันหนึ่งฝูงเพศฮ้ายชาวลุ่มชุมลัว ชิงกันปองแปกนางนำเนื้อ เป็นดั่งคอยหงส์แล้วคอยกาการต่าง คือคู่แฮ้งกินชี้นชากชะเดน (ฮุ่ง). -
แฮ่งคนิง
แปลว่า : ยิ่งคิด อย่างว่า แฮ่งคนิงเถิงน้อยศิลป์ชัยหลานราช (สังข์). -
แฮ่งดี
แปลว่า : ยิ่งดี ดีมาก อย่างว่า จักให้มามอดเมี้ยนหลานชีพเสียชีวัง ว่ารือ ย้านท่อมาเชยตาวต่อตูตายเมี้ยน เมื่อนั้นอาเล่าโลมคำชั้นเชิญหลานอย่าด่วน หลานว่าดีขนาดแท้เขาพุ้นแฮ่งดี แท้ดาย (สังข์).