ภาษาอีสานทั้งหมด 1291 - 1300 จาก 17431
-
กระบอก
แปลว่า : ไม้ไผ่ที่ตัดเป็นท่อนไม้มีข้อเรียก กระบอก ขนาดใหญ่เรียก กระโบก มีข้อข้างหนึ่งเรียก กระบั้ง อย่างว่า กูกะจกกระบอก กูกะซอกกระบั้งเทให้ทอดทาน (บ.). -
กระบองเพชร
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่งไม่มีใบ ลำต้นหรือกิ่งเป็นเหลี่ยม ดอกคล้ายดอกลำโพง มีหนามรอบ มีกลีบขาว บานกลางคืน มีกลิ่นหอม เรียก ต้นกระบองเพชร หนามอี่เถ้า หนามผ้ำ ก็ว่า เพราะถ้าหนามปักใครคนนั้นจะเป็นผ้ำ. -
กระบอม
แปลว่า : ภาชนะที่ขุดเป็นร่อง มีรูปกลม ใช้สำหรับสงข้าวเหนียวเวลานึ่งสุกแล้ว เรียก กระบอม กระโบม ก็ว่า. -
กระบั้ง
แปลว่า : กระบอกไม้ไผ่มีข้อข้างหนึ่ง ข้อหนึ่งทำเป็นฝาสำหรับปิด เรียก กระบั้ง บั้ง ก็ว่า ใส่เกลือเรียกบั้งเกลือ ใส่แจ่วเรียกบั้งแจ่ว ใส่ปลาร้าเรียกบั้งปลาแดก ใส่ปี้เรียกบั้งปี้ ใส่ชาตาเรียกบั้งชาตา ใส่เงินเรียกบั้งเงิน -
กระบี่
แปลว่า : มีดยาวเหมือนดาบ มีฝักและมือจับ โบราณใช้เป็นเครื่องรบราฆ่าฟันกันเรียก กระบี่ อย่างว่า ไม้โค่นค้านเดียระดาษดอยดง ผาหลวงลดคื่นเค็งมันม้าง มันก็แยงศรีแก้วศิลป์ชัยชวงสวบ ภูวนาถน้าวตาวแก้วกระบี่บัง (สังข์). -
กระบุง
แปลว่า : ภาชนะสานด้วยไม้ไผ่ มีรูปกลม ก้นเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีตีน มีสายทำด้วยเชือก ใช้บรรจุข้าวเปลือก ข้าวสาร หรือสิ่งของต่างๆ เรียก กระบุง อย่างว่า มีจองบ่มีด้ามชิเป็นบ่วงตักแกง มีบุงบ่มีสายชิเป็นทอยาฮ้าง (ย่า). -
กระบูน
แปลว่า : ชื่อโรคชนิดหนึ่ง มี ๒ อย่าง คือกระบูนเลือดคือเลือดติดกันเป็นก้อน กระบูนลมคือลมพานใส้ทำให้ท้องป่องเหมือนคนมีครรภ์ อย่างว่า บางพ่องหาฮีตก้ำคลองแห่งสารถี ปุนโทนธรผอกหมูหมายด้ำบางพ่องหมอหมายแก้กำพรายโพยพยาธิ์หมอนั่งล้อมเวียนเว้าว่ากระบูน (สังข์). -
กระบูน
แปลว่า : ชื่อว่านชนิดหนึ่ง หัวและลำตัวคล้ายขมิ้นอ้อย ลำต้นและใบสีเขียว หัวขนาดหัวเผือกกลมเกลี้ยงมัน มีป้องห่างๆ เนื้อขาว รสฉุนร้อน ใช้ฝนกับน้ำปูนใสรับประทานแก้ดานเลือดดานลม และกระชับมดลูกให้แห้ง เรียกว่า ว่านกระบูน. -
กระเบน
แปลว่า : ชายผ้านุ่งที่ม้วนเหน็บไว้ข้างหลัง เรียก หางกระเบน หางกระเตี่ยว ก็ว่า อย่างว่า ขุนควาญขับแต่งกระเบนจำจ้อน(สังข์) จ้อนผ้าขุ้นปกล่ามปลายตีน เผยเชิงลงลากขี้ดินจำก้น (เสียว). -
กระเบา
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ผลกลมขนาดผลมะนาวหรือผลขวิดเปลือกแข็ง เป็นขนสีน้ำตาลเกือบดำข้างในมีเมล็ด เมล็ดใช้ทำน้ำมัน ทำยาแก้โรคเรื้อนได้ เรียกต้น กระเบา.