ภาษาอีสานทั้งหมด 2371 - 2380 จาก 17431
-
ขมอง
แปลว่า : มันสมอง จิต ใจก็ว่า อย่างว่า คึดลูกเจ้าตามท้าวคั่งขมอง (กา) อุกอั่งเอ้าเหมือนไหม้แสบขมอง (ผาแดง). -
ขมอด
แปลว่า : ลำบาก, ยาก, ไร้ คนที่ไม่มีอันจะกินเรียก คนทุกข์ขมอด อย่างว่า ใผผู้ทุกข์ขมอดไฮ้อาศัยเข้าเพิ่งบุญ (โสวัตร). -
ขมอน
แปลว่า : ด่านเก็บภาษี ด่านเก็บภาษีสมัยโบราณเรียก ขมอน ปัจจุบันเรียก ขนอน อย่างว่า เจ้าปากแล้วให้มอบแองคอน ทางเดินไกลาดลีมมวลหั้น เอาขมอนเที้ยนทุกอันเวนมาก ทุกที่อ้างเมืองนั้นว่าเกษิม (ฮุ่ง). -
ขม่อม
แปลว่า : ส่วนของศีรษะตรงที่กระโหลกงอกมาบรรจบกัน เรียก ขม่อม กระหม่อม ก็ว่า . -
ขมับ
แปลว่า : กระโหลกศีรษะส่วนหน้าที่อยู่ระหว่างคิ้วกับหูเรียก ขมับ กระหมับ ก็ว่า. -
ขมิ้น
แปลว่า : ชื่อว่านจำพวกหนึ่ง มีหลายชนิด บางอย่างใช้ย้อมผ้า บางอย่างทำผงใช้ทาตัว บางอย่างใช้ทำยา เรียก ขมิ้น ขี้มิ้น เข้ามิ้น ก็ว่า เช่นขมิ้นชัน เรียก ขี้มิ้นไข ขมิ้นอ้อยเรียก ขี้มิ้นขึ้น อย่างว่า ขี้มิ้นอยู่สวนชวนกันเป็นหว้าน ชู้อยู่บ้านเป็นเพิ่นชะเลยเตย (ภาษิต). -
ขมิ้น
แปลว่า : ชื่อว่านชนิดหนึ่ง สีขาว ยางสีขาว ใช้เป็นว่านคงฟันแทงไม่เข้า เรียก หว้านขี้มิ้นขาว. -
ขมุ
แปลว่า : ชื่อชนชาวเขาเผ่าหนึ่ง เรียก ขมุ อาจจะเป็นเผ่าข่าหรือขอม อย่างว่า บัดนี้จักกล่าวเถิงขุนลางผู้ขอมภูเขาก่ำก่อนแล้ว มันก็จักแจ่มเจ้านางอั้วหมั่นมา มันก็หามาได้กวางฟานเนื้อป่า เทียวส่งเจ้าตนล้ำแม่เมือง (ขูลู). -
ขมุด
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ดอกชนิดหนึ่ง ต้นเล็ก ดอกขาวหอม เรียก ดอกขมุด อย่างว่า มีทังดอกเกดแก้วทองเทศขมุดขาว ขุมฟูมเครือก่ายกอแกมก้าน (ขุนทึง). -
ขมุย
แปลว่า : ศัตรู, ขโมย ศัตรูเรียก ขมุย อย่างว่า เหตุว่าศัตรูเค้าขมุยมันมีมาก แฮงฮู้เข้าสู่เงื้อมสะกอยหั้นแห่งกา (สังข์).