ภาษาอีสานทั้งหมด 2381 - 2390 จาก 17431
-
ขโมย
แปลว่า : ผู้ลักสิ่งของเรียก ขโมย กะโมย ก็ว่า. -
ขยม
แปลว่า : ข้า, บ่าว อย่างว่า ขยมหยั่งบารมีกั้นไสยานิทเน่ง มานั้น (ลึบ). -
ขยาย
แปลว่า : กระจาย, แก้, คลี่ อย่างว่า เมื่อนั้นพายคลี่ถ้อยถนอมสั่งนางเมืองกูจักเมือขาชายสู่โฮงพระยาอ้าย (ฮุ้ง) ขยายหัวหญ้ามามุงบ่อนฮั่ว หยับเคี่ยนเข้ามาใกล้จอดกัน (บ.). -
ขรม
แปลว่า : อึกทึก, เอ็ดอึง การเสกมนต์เสียงเอ็ดอึง เรียก เสียงขรม อย่างว่า เป็นเหตุให้ตามืดฟางฟุบ กุมภัณฑ์ขรมอ่านมนต์โอมแก้ ยามนั้นศิลป์ชัยท้าวทั้งสังข์สองอ่อน เสด็จล่วงเข้าเถิงคุ้มข่วงมาร (สังข์). -
ขรรค์
แปลว่า : ดาบด้ามสั้น ชื่อดาบชนิดหนึ่ง มีคมสองข้าง ตรงกลางทั้งสองข้างเป็นสันเล็ก คล้ายหอก เรียก ขรรค์ ขรรค์ชัย ก็ว่า อย่างว่า มันก็ทวนขรรค์ชัยส่องกุมกำด้ำ (ฮุ่ง) กับทังพระขรรค์แก้วอาคมศาสตรเพท (กา). -
ขลัง
แปลว่า : ขัง, อัดอั้นตันใจ ขลัง แผลงมาจากขัง อย่างว่า ยังเล่าคึดฮอดน้องขลังขอดในมโน (สังข์). -
ขลา
แปลว่า : ดุร้าย คนที่ดุร้ายคล้ายเสือ โบราณเทียบกับขลา อย่างว่า เมื่อนั้นผีเมืองย้านยักโขขลาเผด เลยเล่าละหน่อแก้วกลางห้องพ่ายพัง (สังข์). -
ขลุก
แปลว่า : เร่าร้อน, กระวนกระวาย อย่างว่า อุกขลุกฮ้อนในนโมเอ้าอั่ง (สังข์). -
ขลุก
แปลว่า : ตื่น, สะดุ้ง, ตกใจกลัว อย่างว่า พอยามขลุกตื่นมาเย็นข้าง (กา) ฝันว่าเบื้องขอบขั้นจตุโลกเป็นเมือง เทพาทั้งพรหมสรวงส่งพรเพ็งแก้ว ฝังว่าดาวเฮืองแจ้งจักรวาลแวนประเสริฐ ขลุกตื่นแล้วทวงค้ามเยือกกลัว (ฮุ่ง). -
ขลุ่ย
แปลว่า : เครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้รวก เจาะรูตามยาวมีระยะห่างพอสมควรสำหรับเอานิ้วปิดและเปิด เป่าให้เป็นเพลง เรียก ขลุ่ย อย่างว่า ฟังยินตุริยาตรย้ายกลองฆ้องกล่อมสังข์ พิณพาทไค้แคนขลุ่ยขานซอ เตสังข์สูรกล่อมพิณโพนโล้ (สังข์).