ภาษาอีสานทั้งหมด 2401 - 2410 จาก 17431
-
ขวย
แปลว่า : ขุยดินที่มดหรือสัตว์คุ้ยขึ้นมาเป็นกองไว้เรียก ขวย เช่น ขวยหนู ขวยกะปู ขวยกุดจี่ ขวยจี่หล่อ ขวยแมงซอน. -
ขวย
แปลว่า : ขุดดินเพื่อกั้นน้ำเรียก ขวย ขัว อย่างว่า น้ำล้นห้วยขวยดินทรายป้านบ่อยู่ (กลอน). -
ขวยตูม
แปลว่า : ลักษณะที่เข็ดขวงซึ่งเกิดในร่างกายคนและสัตว์ เช่น ม้าที่มีลักษณะไม่ดี อย่างว่า ม้าตัวใดขวัญปั่นพื้นเฮือฮั่ว เจ้าม้าชั่วจนตาย เลี้ยงงัวควายบ่แผ่ แม่เป็ดไก่หมูเสีย เมียเพิงแพงขี้ไฮ้ ลูกไข้เพื่อตายหนาวลูกสาวนุ่งสิ้นเหี้ยน (เวส). -
ขวัญ
แปลว่า : สิ่งที่น่ารักทนุถนอม เรียก ขวัญ เช่น ลูกรัก เรียก ลูกขวัญ เมียรัก เรียก เมียขวัญ ผัวรักเรียก ผัวขวัญ เรือนที่สร้างขึ้นก่อนแต่งงาน เรียก เรือนขวัญ เสาที่ยกขึ้นก่อนเรียก เสาขวัญ พาที่ทำขึ้นเพื่อเรียกร้องเอาความสุขความเจริญ เรียก พาขวัญ. -
ขวัญ
แปลว่า : จิต, ใจ หรือกำลังใจ เรียก ขวัญ อย่างว่า อย่าเอาขวัญหัวน้องไปขีดตางสอ อย่าเอาขวัญหัวน้องไปฮองหีนเหลี่ยม แพรมนสี่แจให้เจ้าขอดอ้อมป้อมถนอมไว้อย่าไล (ผญา). -
ขวั้น
แปลว่า : ขั้น ขั้วที่ต่อจากผลถึงกิ่ง เรียก ขวั้น ข้วน ก็ว่า เช่นข้วนหมากอึ ข้วนหมากแตง ข้วนหมากมี้ ข้วนหมากม่วง ข้วนหมากนัด อย่างว่า สุกคาข้วนบ่ปานฝานหัวบ่ม ย่าบ่มให้บ่ปานใภ้บ่มเอา (กลอน). -
ขวาก
แปลว่า : ชื่อเครื่องกีดขวางชนิดหนึ่งทำด้วยไม้ เหล็ก หนาม ใชัปักไว้เพื่อป้องกันคนหรือสัตว์มิให้มาทำอันตรายเรียก ขวาก ขวากหนาม ก็ว่า อย่างว่า ก็จิ่งแปลงขวากไว้ทำเลี้ยวใส่กล (กา). -
ขวาง
แปลว่า : เมืองที่ขยับขยายออกไปกว้างเรียก เมืองขวาง อย่างว่า พระก็ยกยอดแก้วเป็นเกิ่งนครขวาง พระแพงเพียงพระเนตรเนาในหน้า ปุนสาวใช้คำออนเอื้อยมุ่ง สองพี่น้องประสงค์ตั้งปิ่นปัว (สังข์) -
ขว้าง
แปลว่า : ข้าวฟ่าง ชื่อพรรณข้าวชนิดหนึ่ง คล้ายข้าวโพด เรียก เข้าขว้าง ข้าวฟ่าง ก็ว่า. -
ขว้าง
แปลว่า : ขัดขวาง, กีดขวาง อย่างว่า หนองบ่มีขอนขว้างชาวแหบ่มีหย่อน มือแล้วบ่มีเงือกแข้คนใบ้บ่กลัว (กลอน).