ภาษาอีสานทั้งหมด 2441 - 2450 จาก 17431
-
ข้อน
แปลว่า : จวน, ใกล้ เลยเที่ยงคืนเรียก ข้อนคืน จวนสว่างเรียก ข้อนสิแจ้ง พระจันทร์เอียงไป เรียก เดือนข้อน. -
ข้อน
แปลว่า : ตกถึง ที่คนเก่าทำไว้ คนใหม่ได้รับผล เรียก ข้อน อย่างว่า ข้อนผู้ยัง ขังผู้อยู่ (ภาษิต). -
ข้อน
แปลว่า : คับขัน, วุ่นวาย บ้านเมืองที่เกิดความคับขันวุ่นวาย เพราะคนในบ้านเมืองเห็นประโยชน์ตนสำคัญกว่าประโยชน์ของบ้านเมือง บ้านเมืองที่มีลักษณะอย่างนี้ โบราณเรียก บ้านข้อน บ้านข้อนเมืองฮอม ก็ว่า อย่างว่า บ้านเมืองข้อนขุนกวนยาดไพร่ ผู้ใหญ่และดูผู้น้อยคอยฆ่าเข่นกัน(บ) -
ข้อน
แปลว่า : ตกคลัก ปลาที่น้ำกำลังจะแห้งมาออกันเรียก ปลาข้อน อย่างว่า เฮียมนี้เป็นดั่งปลาเข็งข้อนหนองนาน้ำเขินขาด คันบ่ถิ้มใส่น้ำวังกว้างกะส่วนตาย แท้แล้ว (ผญา). -
ขอนขอน
แปลว่า : เสียงกระดิงดัง คนโบราณชอบเลี้ยงช้าง ผูกโปงหรือกระดิงไว้ที่คอแล้วปล่อยช้างไป เดือนหนึ่งหรือครึ่งเดือนจึงออกไปหาดู เมื่อได้ยินเสียงโปงหรือกระดิงก็จำเสียงได้ ไม่ต้องไปถึงตัวสัตว์ก็กลับมา เสียงกระดิ่งดังในระยะไกล เสียงดังติดกันจะได้ยินเสียง ขอนขอน. -
ขอนช้า
แปลว่า : ทรากศพ คนโบราณเรียกทรากคนตายว่า ขอนช้า. -
ขอนดอก
แปลว่า : ท่อนไม้ผุ เรียก ขอนดอก อย่างว่า เห็นว่าขอนลอยน้ำอย่าคองตายว่าขอนดอก ลางเทื่อลงแช่น้ำหลายมื้อชี้บ่งใบ (ภาษิต). -
ขอบ
แปลว่า : เขต, แดน เขตเมืองเรียกขอบ อย่างว่า วางเมืองกว้างทั้งโทมสินส่วย ทุกขอบตั้งกองแก้วขาบถวาย (สังข์). -
ขอบ
แปลว่า : บอก, เล่า การบอกให้รู้เรียก ขอบ อย่างว่า ท้าวขอบน้องแล้วลวดเลยเซา (สังข์) เชื้อเชิญ เรียก ขอบ อย่างว่า เขาก็ปูนศาลสูงขอบเชียงเชิญยั้ง (สังข์) คอบก็ว่า อย่างว่า ไปให้ลามาให้คอบ (ภาษิต). -
ขอบ
แปลว่า : กรอบ ทำกรอบกระบุงเรียก ขอบกระบุง ทำกรอบตะกร้าเรียก ขอบกะต่า.