ภาษาอีสานทั้งหมด 2681 - 2690 จาก 17431
-
ขุก
แปลว่า : วุ่นวาย, จลาจล เช่นเสียงดังอึกทึกครึกโครม เรียก ขุก อุกขลุก ก็ว่า อย่างว่า เสียงอุกขลุกมี่นันขึ้น ไปตราบต่อเท้าเถิงพรหมโลก (เวส). -
ขุก
แปลว่า : ตื่น, ตกใจ อย่างว่า พ่างพ่างใกล้สูรย์ส่องประกาโย คอนคอนหลับเล่าฝันแฝงน้อง สวาสวาพร้อมกุตโตตบปีก ขุกตื่นหม้อม ไหลฮ้องเฮียกอวน (ฮุ่ง). -
ขุ้งขุ้ง
แปลว่า : เสียงดังอย่างนั้น เช่น คนเป็นหวัดลงคอ เสียงไอดัง ขุ้งขุ้ง. -
ขุด
แปลว่า : เจาะ, สับ เช่นเจาะดินเรียก ขุดดิน ก่น ก็ว่า อย่างว่า ขุดดินดังประสงค์หาแต่บ่อนกิ่ว แนวสิ่วไม้ประสงค์ไง้แต่บ่อนบาง (ผญา). -
ขุน
แปลว่า : ชื่อบรรดาศักดิ์ในสมัยโบราณ ผู้ทำคุณงามความดี ได้รับยกยองจากพระราชามหากษัตริย์ให้มียศฐาบรรดาศักดิ์เป็นขุน ในวรรณคดีอีสานเรื่องสังข์ศิลปชัยก็ปรากฎว่าผู้ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นขุน มีขุนศรีกับขุนคอน. -
ขุนเขือก
แปลว่า : ขุนนางผู้มียศศักดิ์สูงกว่าขุนทั้งหลาย เรียก ขุนเขือก ขุนเล้ม ก็ว่า อย่างว่า ฝูงหมู่ขุ่นเขือกล้อมระวังท้าวป่าวไป (สังข์). -
ขุนมาร
แปลว่า : มารผู้มีอำนาจเต็มเรียก ขุนมาร เช่น ยักษ์กุมภัณฑ์ผู้ได้รับอาญาสิทธิ์จากท้าวเวสสุวัณให้ปกครองผีทั้งหมดในมนุษย์โลก อย่างว่า สังข์เลียบล้อมระวังเขตขุนมาร บาก็ยอมือตบแผ่นกระดานดังก้อง คำแถลงท้วงแทงกลกลอยกล่าวใผผู้ยั้งอยู่หั้นเห็นแล้วบ่ตีง แลนอ (สังข์). -
ขุ่น
แปลว่า : มัว, ไม่ใส น้ำที่ถูกสิ่งสกปรกปะปนเรียก น้ำขุ่น อย่างว่า ตกตาเหล้นเหล้นสาให้มันนวล ตกตากวนสาให้มันขุ่น กวนขุ่นแล้วซิวกุ้งหากชิงอม (กลอน). -
ขุ่น
แปลว่า : เศร้าหมอง, ไม่สดใส ใจที่ถูกกิเลสคือ ราคะ โทสะ โมหะ ครอบงำ เรียก ใจขุ่น อย่างว่า บัวบ่ให้ซ้ำ น้ำบ่ให้ขุ่น ปลาในหนองจับกินให้เหมิด (ภาษิต) -
ขุ้น
แปลว่า : วุ่นวาย, เคี่ยวเข็ญ คนที่ถูกผู้มีอำนาจข่มขู่เคี่ยวเข็ญให้เกิดความวุ่นวาย เรียก ใจขุ่น ขุ่นข้อง ก็ว่า อย่างว่า หนี้จากฮ้อนมาพี้เพิ่งเย็น หนีเหม็นพุ้นหวังมาชมดวงดอก หนีจากน้ำขุ่นเขี้ยวมาพี้เพิ่งเย็น (ประวัติอุบล).