ภาษาอีสานหมวด "ก" 581 - 590 จาก 1872
-
กลองตะโพน
แปลว่า : กลองสองหน้า ตีประโคมกับพิณ แคน และปี่ เวลาที่เจ้านายจะออกจากสถานที่หนึ่งไปสู่อีกสถานที่หนึ่ง หรือตีเวลาที่ในเวลาแม่ทัพนายกองจะออกไปรบทัพจับศึก ตีเพื่อเอาชัยชนะข้าศึกศัตรู อย่างว่า ตะโพนพิณ ไค้สวนไลเค้าคื่น แพงมาศผู้องอ้วนออกสถาน (สังข์). -
กลองตุ้ม
แปลว่า : กลองหุ้มสองหน้า สั้นและเล็ก ใช้คนสองคนหาม มีแส่ง ฉิ่งและผ่างฮาดตีประโคม ใช้ตีในงานบุญบั้งไฟ หรืองานบุญเดือนหก. -
กลองท้วง
แปลว่า : กลองเพลที่ใช้ตีในเวลาเกิดเหตุ เช่น ไฟไหม้เรือน หรือพระตกแม่ออก คือต้องอาบัติปาราชิก การตีกลองท้วงนี้จะตีในเวลาไหนก็ได้ แต่ต้องตีให้ใกล้กับเวลาเกิดเหตุเพื่อเตือนให้ช่วยกันหาทางดับเหตุ -
กลองโทน
แปลว่า : กลองใบเดียว ชนิดหุ้มสองหน้า คนเดียวตี ตีประโคมกับฆ้อง ใช้ตีแห่บั้งไฟ แห่กองนาค กองหด กองอัฐะ กฐิน. -
กลองเพล
แปลว่า : กลองขนาดใหญ่ หุ้มสองหน้า ใช้ตีในเวลา ๕ โมงเช้าทุกวัน การตีใช้ตีสามช่วง ตีจากห่างไปหาถี่ กลองที่ตีในระยะนี้เรียก กลองเพล ตีเพื่อเตือนพระสงฆ์และเตือนญาติโยมให้นำภัตตาหารมาถวายพระเณร. -
กลองมองเชิง
แปลว่า : กลองยาวแบบพม่า กลองนี้มีตีที่บ้านโนนใหญ่ ที่บ้านโนนใหญ่มีพวกพม่ามาตั้งครอบครัวอยู่ที่นั่น จึงนำเอากลองมองเชิงนี้มาแสดงและถือเป็นประเพณีมาเท่าทุกวันนี้ กลองมองเชิงนี้เป็นกลองคู่ใช้ตีด้วยมือ ประโคมด้วยแส่งขนาดใหญ่และฆ้องเล็ก ตีในเวลาแห่นาค แห่กฐิน แห่บั้งไฟ -
กลองยาม
แปลว่า : กลองตีบอกเวลา เรียก กลองยาม ระยะที่จะต้องตีกลองบอกเวลามี ๕ คือ ตีกลางงาย ตีกลางสวย ตีกลองแลง ตีกลองนอน ตีกลองตื่น . -
กลองยาว
แปลว่า : กลองชนิดยาวเรียก กลองยาว กลองยวง ก็ว่า ใช้ในเวลาเจ้านายออกไปเที่ยวชมมหรสพต่างๆ อย่างว่าเมื่อนั้นฝูงแกว่นใกล้เฮวฮีบปุนเปือง โดยเกงญาประดับ ไพร่พลเพรียงพร้อม ฟังยินแถถวินฆ้องกลองยวงเค้าคื่น พุ้นเยอ ข้าค่อมผู้สองเอื้อยปิ่นปัว (สังข์). -
กลองแลง
แปลว่า : กลองเพลที่ใช้ตีบอกเวลาลงฟังเทศน์ของญาติโยม เรียก กลองแลง วัดในภาคอีสานเมื่อถึงเวลาบ่ายสามโมงพระสงฆ์จะตีกลอง เพื่อเตือนให้ผู้เฒ่าผู้แก่มาฟังเทศน์ทุกวัน เรื่องที่พระสงฆ์นำมาเทศน์ให้ญาติโยมฟัง เป็นวรรณคดีอีสานเกี่ยวกับนิทานต่างๆ และศีลธรรมในทางพระพุทธศาสนา. -
กลองสะบัดไชย
แปลว่า : กลองยาวชนิดสองหน้า ใช้แห่เจ้านายที่ได้ชัยชนะจากการไปรบทัพจับศึก หรือใช้แห่เจ้านายเมื่อได้ขึ้นครองราชสมบัติ อย่างว่า ฟันยิงคื่นคื่นก้องเสียงเสบสะบัดไชย พุ้นเยอ โพนพิณสังข์ขลุ่ยซอแคนไค้ เสนาพร้อมชาวเมืองข้าไพร่ สาวบ่าวได้หลายล้านแห่เมือ (สังข์).