ภาษาอีสานหมวด "ก" 601 - 610 จาก 1872
-
กล่อม
แปลว่า : ประสานเสียงดนตรีให้กลมกลืน เรียก กล่อม อย่างว่า บัดนี้จักกล่าวเถิงภูชัยท้าวเสวยราชเป็งจาล ก่อนแล้ว ภูมีช้อนเชยชมเอื้อมอุ่น พระก็ไสยาสน์ยั้งยามน้อยหนึ่งฝัน (สังข์). -
กล่อม
แปลว่า : บำรุง, ส่งเสริม เช่น ช้างเผือกเกิดในป่ายังมีคนเอามาถวายพระราชามหากษัตริย์ เพื่อส่งเสริมพระบารมี อย่างว่ากุญชรช้างพลายสารเกิดอยู่ป่า ยังได้มาอยู่บ้านเมืองกว้างกล่อมขุน (กลอน). -
กล่อม
แปลว่า : ควบเข้าด้วยกัน เช่น ปั่นไหมตั้งแต่สองเส้นขึ้นไป แล้วมาทอเป็นผ้า เรียก ผ้าควบ ผ้าหางกระรอก ก็ว่า. -
กลอย
แปลว่า : ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่ง จำพวกมัน มีหัวกินได้ ก้านใบยาว หัวดิบมีพิษ คันแช่จืดแล้วนึ่งให้สุก กินแทนข้าวได้ สมัยโบราณคนอีสานอดข้าว ต้องหากลอยในป่ามากิน. -
กลอยกล่าว
แปลว่า : พูดด้วยความจริงใจ เช่น จะเลี้ยงผี เมื่อยกพาหวานพาคาวขึ้นก็เชิญผีให้มากินจริงๆ มิใช่สักเพียงแต่ว่า. -
กลอยใจ
แปลว่า : ตั้งใจเช่นทำก็ตั้งใจทำจริงๆ และทำด้วยความสมัครที่จะทำ อย่างว่า พระก็ฉวยจักรแก้วกลอยใจจรเมฆ คือคู่ยนตร์ยาตรผ้ายผยองล้ำล่วงบน (สังข์). -
กลอยไหว้
แปลว่า : ตั้งใจไหว้ อย่างว่า ฮ้อยที่ยศแผ่เท้าทุกทีปนครคน มวลมาประดับกราบกลอนกลอยน้อม เยียท่อเสียกษัตริย์เชื้อพงษ์พันธุ์เพียงพระเนตร เหมือนว่าเชื้อต่างท้าวลอนดั้นลอบมา (สังข์). -
กลอยแฮง
แปลว่า : รวมกำลัง เช่น จำไปรบทัพจบศึก จะต้องรวมกำลังพลรบให้พร้อมนอกจากกำลังพลแล้ว จะต้องมีกำลังทรัพย์และกำลังสติปัญญา อย่างว่า กลอยพลแพ้พลแกวกระจัดพ่าย (ฮุ่ง). -
กลัง
แปลว่า : เฝือก เข้าเฝือกเวลากระดูกแขนหรือขาหัก เรียก ใส่กลัง ใส่แซก ก็ว่า กระบอกไม้ไผ่ที่ร้อยเชือกผูกคอสุนัข กันไม่ให้สุนัขกัดเชือก เรียก ใส่กลังหมา. -
กลั่น
แปลว่า : คัด, เลือก คัดเอาแต่สิ่งที่ต้องการเช่น ต้มเหล้า ต้มยา เลือกเอาแต่น้ำเหล้าน้ำยาที่ต้องการ เรียก กลั่น.